نام پژوهشگر: مرتضی قائمی

بررسی و تحلیل رنگ در دیوان محمود درویش
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه بوعلی سینا - پژوهشکده ادبیات 1388
  محسن قاسمعلی   مرتضی قائمی

رنگ ها پیرامون بشر را احاطه کرده اند . هر کسی رنگ خاصی را بیشتر از سایر رنگ ها دوست دارد ؛ ولی ا نسان ها بیشتر از آنچه که تصور می کنند ، تحت تأثیر رنگ ها قرار می گیرند و تاثیر این رنگ ها در واکنش های روانی ما بیشتر بروز می کند . هر رنگی دارای اسرار و ارزش ها و معانی واقعی و رمز ی خاصی می باشد که آن را به صورت زبانی جهت بیان احساسات و عواطف قرار داده است . رنگ ها مظهری از مظاهر جمال و قدرت خداوند زیبائی ها است و بدون شک تفکر در آن ها باور آدمی را به قدرت لایزال الهی بیشتر می نماید . در قلمرو حس آمیزی پر امکان ترین حس ها ، حس بینایی است که رنگ مهمترین عنصر ادراکات این حس است با توجه به این گستردگی حضور رنگ ها در تمامی جوانب زندگی بشر ، بسیار طبیعی به نظر می رسد که سخنوران و شاعران ، از رنگ های گوناگون با دلالت متنوع در لابلای سروده هایشان استفاده نمایند . رنگ های موجود در اشعار درویش ، عبارتند از : سبز ، آبی ، سیاه ، سرخ ، سفید ، زرد و خاکستری که با دو مشخصه ی بارز دیده می شود : کثرت الفاظ رنگ و گستردگی دلالت آن ها . که این الفاظ به شکل تعمدی و به طور بسیار گسترده در دلالت های متعدد و بعضاً متضاد استفاده شده است و شاعر به واسطه ی استفاده ی زیاد از الفاظ رنگ در خلق تصاویری زیبا بر پایه ی اشارات رنگی و دلالت رنگ ها نسبت به شاعران دیگر برجسته به نظر می رسد . هر یک از رنگ ها در سیاق و زمینه های مختلف ، دارای معانی و دلالات متعدد می باشد که بعضاً به صورت متضاد به کار می رود ؛ پژوهش حاضر در صدد بررسی حضور رنگ ها و دلالت های آن در سروده های محمود درویش می باشد .

نقدتصویرگری سیمای اهل بیت در دیوان سید حمیری
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه بوعلی سینا - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1388
  زهرا طهماسبی   مرتضی قائمی

سید حمیری از جمله شاعران برجسته و تراز اول در ادبیات شیعه است که دارای اشعاری پر محتوا و ارزشمند است. زبان شعری سیّد یک زبان ساده، بی تکلّف و سهل ممتنع است که از صورخیال برای انتقال معانی و پیام های خویش در حدّی محدود بهره برده ست. علّت اصلی کاربرد محدود صور خیال در شعر سید این است که شعر دینی ظرفیت کمتری برای به کارگیری آزاد صور خیال دارد. تشبیهات و استعارات شاعر در حکم ابزاری برای وصول به معانی مورد نظر و غالبا معمولی و خالی از ابتکار و هنر ویژه ی شاعری به کار گرفته شده اند. بیشترین حجم از صور خیال در شعر او مربوط به تصاویر کنایی است.سید، شاعر عقیده و آرمان است و سروده های خود را وقف فضائل اهل بیت و به خصوص امام علی (علیهم السلام) و دفاع از مبانی و بنیان های اعتقادی شیعه و هجو دشمنان اهل بیت (ع) نموده است.از دیگر مشخصات شعر سید، غلبه ی زبان و بیان کلامی و گزارش گونه بر آن است؛ شاعر همچون متکلم چیره دست احتجاج می نماید و به جای هنرنمایی در حوزه ی خیال، مناقب و جریانات زندگی اهل بیت را به شعر در می آورد. در زبان شعری او، آشنایی زدایی و ابتکار کم رنگ است، هرچند موسیقی دلنشین درونی و بیرونی اشعار او توجه خواننده را جلب می کند و تحسین او را بر می انگیزد.

تصاویر هنری رذایل اخلاقی در قرآن کریم
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه بوعلی سینا - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  محمود قتالی   مرتضی قائمی

قرآن کریم کتاب زندگی است و با هدف تحول فکری ، معرفتی و اخلاقی نازل شده است. این کتاب کامل و جامع ، به همه ابعاد وجودی انسان از جمله پرورش اخلاق توجه نموده است و در این راستا با تبیین دقیق فضایل و رذایل اخلاقی در زیباترین نوع بیان، چگونه زیستن را به انسان آموخته است. بیان قرآنی بر محور تصویرگری و صحنه پردازی استوار است. قرآن کریم با شیوه تصویرگری ، رذایل اخلاقی از جمله شرک، نفاق ، کفر ، دنیاپرستی و... را چنان زیبا و هنرمندانه ، معرفی کرده است که مخاطب به خوبی قبح آن ها را درک می کند؛ همچنین با به تصویر کشیدن پیامدها و آثار شوم گناهان، انسان را از خواب غفلت بیدار و متنبه می سازد تا در دام معاصی گرفتار نشود. قرآن کریم برای تبیین دقیق رذایل از تصاویری حسی، مجسم و خیال انگیز بهره برده است که سرشار از حرکت، حیات و پویایی هستند تا بدین طریق معانی را از راه حس و فکر و وجدان و روان به خواننده منتقل کند. این تصاویر برگرفته از واقعیات زندگی آدمی هستند و از هماهنگی وانسجام بی نظیری برخوردارند و در آن ها، واژگان و عبارات با چنان دقتی گزینش شده اند که علاوه بر ایفای نقش تصویرگری، موسیقی دل انگیزی را رقم زده اند. ضمناً تصویرگری در قرآن به خودی خود، هدف نیست، بلکه هدف، تحقق غرض دینی و انتقال پیام قرآنی از ورای تصاویر است. لذا تصویر قرآنی، تصویری هدفمند و حامل نگرش اسلامی به زندگی، هستی و انسان است و این مولفه مهم ترین وجه تمایز تصویر قرآنی با دیگر تصویرهاست. در این پژوهش، نگارنده در پی آن است که با بررسی تصاویر هنری رذایل اخلاقی در قرآن کریم، علاوه بر شناساندن قبح رذایل ، بخش کوچکی از زیبایی حیرت انگیز ِ آفرینش های هنری قرآن کریم را تبیین کند.