نام پژوهشگر: سیدحسن گلمایی
محمد حسنوی آتشگاه سیدحسن گلمایی
وقوع ناپایداری در شیروانی های خاکی در اثر زمین لغزش های مخرب، هر ساله سبب وارد آمدن خسارت های مالی و جانی زیادی به راه ها، ساختمان ها و کانال های انتقال آب می شود. از مناطق مستعد لغزش، نواحی کوهستانی و جنگلی بوده که دارای شیب زیاد، پوشش گیاهی متراکم و خاک ریزدانه و چسبنده هستند. احداث کانال های آبیاری در این مناطق به دلیل خاکبرداری و حفاری، باعث کاهش تعادل طبیعی شیب دامنه ها شده که در صورت وجود سایر پدیده های مخرب مانند بارندگی، اشباع شدن خاک، عدم زه کشی و نشت، احتمال وقوع زمین لغزش افزایش می یابد. در این تحقیق، پایداری شیروانی خاکی مشرف به کانال انتقال آب چالوس در مجاورت رودخانه ی خیررود و نزدیکی شهر نوشهر با استفاده از نرم افزارهای عددی plaxis و 3d foundation و هم چنین نرم افزار تحلیلی slope/w در حالت های خشک، تر و اشباع مورد بررسی قرار گرفته است. در بررسی تغییرات سطح آب زیرزمینی و چسبندگی خاک مشخص شد که اگر سطح آب به طور تقریبی 60 درصد و یا کل لایه ی خاک ریزدانه را در برگیرد، به دلیل افزایش فشار حفره ای و عدم زه کشی، شیروانی ناپایدار شده و در آستانه ی لغزش قرار می گیرد. هم چنین ضریب اطمینان در شرایط طبیعی (دست نخورده) در حالت خشک و اشباع با حداقل چسبندگی خاک (35 کیلونیوتن بر مترمربع) به ترتیب 191/1 و 125/1 است که به عبارتی شیروانی در حالت طبیعی پایدار است. از طرفی نتایج نشان دادند که احداث ترانشه در پای شیروانی موجب ناپایداری شیروانی خاکی شده که اثر این ناپایداری در حالت اشباع شدن خاک شدیدتر است و اگر چسبندگی خاک ریزدانه کم باشد، شیروانی در آستانه ی لغزش نیز قرار خواهد گرفت. در مقایسه ی ضرایب اطمینان حاصل از مدل سازی عددی با روش های تحلیلی نیز می توان نتیجه گرفت که روش عددی نتایج دقیق تری را ارائه داده و شرایط واقعی را بهتر شبیه سازی و پیش بینی می کند. از طرفی با توجه به نتایج مدل سازی عددی دوبعدی و سه بعدی، می توان نتیجه گرفت که چسبندگی خاک در محدوده ی لغزشی مطالعه ی موردی بین 40 تا 45 کیلونیوتن بر مترمربع بوده که نسبت به چسبندگی خاک اطراف، در حدود 50 درصد کاهش داشته است. هم چنین می توان سطح لغزش را به طور تقریبی در مرز بین دولایه ی مصالح درشت دانه و مصالح ریزدانه در نظر گرفت.
آرمین بوستانی سیدحسن گلمایی
در استقرار مجاری آب بر در ترانشه، مصالح خاکریز روی مجرا تمایل به تحکیم و نشست دارند. این پدیده به همراه نشست مجرا روی بستر خود باعث می شود لایه سطحی در صورت عدم تراکم مطلوب نشست کند. از آنجائی که تاکنون به تغییر حالاتی که ممکن است در اثر بارگذاری های سطحی مانند بار ترافیک بر بافت پیرامونی لوله ها و به تبع آن بر جدار خارجی لوله ها اتفاق افتد، پرداخته نشده و از سویی هم اکثراً استانداردها و آئین نامه های معیار در طراحی مجاری زیرزمینی، بدون در نظر گرفتن شرائط ژئوتکنیکی محیط، نوع و اندازه مصالح پرکننده ترانشه و نحوه روسازی در کشور ما و براساس همان الگوهای مدون و بدون مطالعات جدید و استفاده از مدل های بسط یافته در مورد نشست لوله های مدفون صورت می گیرد، لذا لزوم پرداختن به بررسی و ارزیابی صحیح از رفتار لوله و تغییرشکل های آن در اثر بارگذاری های متداول خواهد بود. بدین منظور از مدل های توسعه یافته برمبنای روش-عددی اجزاء محدود، که قابلیت های بیشتری نسبت به سایر نرم افزارها در تحلیل ها دارد، استفاده شد. در این تحقیق از دو نرم افزار انسیس و پلاکسیس برای مدل سازی مقطعی از خط لوله فولادی انتقال آب سد دوستی به شهر مشهد (حد فاصل میدان آزادی تا استقلال) استفاده شد. با افزایش فشار داخلی لوله تا حد مجاز، فرونشست سطحی کاهش یافت. بدلیل مدل کردن بهتر اندرکنش سازه با خاک و نیروهای جانبی تاثیر گذار و در نظر گرفتن تغییر شکل های جانبی در جدار لوله و کمانش مقطع، نتایج بدست آمده از مدل انسیس در مورد نشست کلی لوله و جناحین از پلاکسیس بهتر بوده و توصیه می شود در طراحی ها، نتایج این مدل لحاظ شود.