چکیده: مشخص شدن عوارض و اثرات منفی داروهای شیمیایی، موجب افزایش میل به استفاده بیش تر از گیاهان دارویی و داروهای با منشأ گیاهی شد. این امر موجب گردید که مصرف این گیاهان به طور روزافزون در حال افزایش باشد. ازگیل ژاپنی (eriobtrya japonica l.) درختچه ای با گل های سفید از جمله گیاهان دارویی مهم است که به خانواده گل سرخیان تعلق دارد و با سیب و گلابی هم خانواده می باشد. برگ ازگیل ژاپنی دارای خواص بسیار زیادی می باشد. این تحقیق به منظور بهینه سازی کشت بافت گیاه ازگیل ژاپنی به منظور تولید کالوس، باززایی لاین سوماکلون از کالوس و مطالعه نوع تنوع (ژنتیکی و اپی ژنتیکی) از طریق نشانگرهای مولکولی dna و پروتئین در دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی و مرکز تحقیقات بیولوژی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه در سال 1389 و 1390 انجام شد. بر اساس نتایج بدست آمده در این تحقیق بهترین محیط برای کالوس زایی استفاده از ریزنمونه برگ و یا ساقه و 2,4-d ( 5/2 میلی گرم در لیتر) و همچنین بهترین محیط برای کالوس زایی ریشه 2,4-d (10 میلی گرم در لیتر) می باشد . در این آزمایش از 19 آغازگر issr و 17 اغازگر rapd استفاده شد. که به ترتیب این اغازگرها 37/44 و 5/39 درصد چندشکلی ایجاد کردند. تجزیه کلاستر روی دادههای دودویی حاصل از اعمال آغازگرهای مختلف نیز توانست این لاین ها را در گروههای مختلف قرار دهد. نتایج بدست آمده از دو نوع مختلف نشانگر شباهت زیادی به هم نشان نداد به طوری که بین دادههای حاصل از آنها همبستگی وجود نداشت. نتایج ازمون مانتل نیز وجود همبستکی بین دو نشانگر را تایید نکرد. با توجه به نتایج ژل الکترفورز مشاهد می شود که اختلاف در وجود یک باند 24 کیلو دالتون در نمونه کرمانشاه و عدم وجود ان در نمونه شمال و همچنین وجود یک باند 42کیلو دالتون در نمونه شمال و عدم وجود آن در نمونه کرمانشاه مشاهد شد .که می توان این تفاوت در دو اقلیم شمال و کرمانشاه را عامل تفاوت باندی در ژل پروتئین دانست . کلمات کلیدی: ازگیل ژاپنی، تنوع سوماکلونال، کشت بافت، issr ، rapd