تجارت بین الملل به عنوان یکی از موتورهای رشد اقتصادی در کشورهای در حال توسعه محسوب می شود و در این میان، واردات و صادرات کالا و به تبع آن چالش و تهدید قاچاق کالا یکی از اجزای مهم و تاثیر گذار است. امروزه توسعه فن آوری ها و گسترش ارتباطات، مبادلات و مناسبات اقتصادی میان کشورها را دستخوش تحولات چشمگیر ساخته و وجود مرزها به همراه اعمال سیاست های اقتصادی متأثر از حاکمیت دولت ها در امر صادرات و واردات، موجب پیدایش و رشد پدیده ای به نام «قاچاق کالا» گردیده است. پدیده قاچاق کالا تنها مختص ایران نیست و در بسیاری از کشورها حتی در کشورهای توسعه یافته ای چون آمریکا، انگلستان و ایتالیا و به ویژه در کشورهای در حال توسعه، روند فزاینده و رو به رشدی از آن مشهود است. پیامدهای منفی این پدیده در ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، امنیتی و فرهنگی و موانع جدّی که در مسیر توسعه کشورها به وجود می آورد، آن ها را ناگزیر از مبارزه نموده است. کشورهای مختلف به شیوه های گوناگون به مقابله با پدیده قاچاق پرداخته اند. از سیاست های گمرکی و اقدامات مکمل امنیتی گرفته تا اقدامات تأمینی و حقوقی ـ کیفری و یا فعالیت های فرهنگی و تبلیغی و اقدامات پیشگیرانه دیگر. رشد فزاینده و غیرقابل کنترل قاچاق کالا و تأثیرات منفی آن بر روند توسعه کشور از نگاه مسئولین نظام جمهوری اسلامی نیز دور نمانده و فرمان مقام معظم رهبری در تیرماه سال 1381، هشداری بر عواقب خطرناک این پدیده و ضرورت های مبارزه فوری با آن بوده است. تحقق بخشیدن در این خصوص، جدا از همت و تلاش همه سازمان های مسئول، برنامه ریزی های متناسب با توسعه فن آوری ها و گسترش مبادلات و ارتباطات کشورها را می طلبد و بازنگری در قوانین و مقررات و ساختارهای سازمانی مرتبط با مبارزه با قاچاق را الزامی می سازد.. در پژوهش حاضر محقق در نظر دارد با روش توصیفی– تحلیلی و توجه به نکات ذکر شده به شناسایی راه های جلب مشارکت مردمی در امر مبارزه با قاچاق کالا پرداخته تا پس از بررسی دقیق علمی بتواند با ارائه پیشنهادات مناسب در راستای کاهش حجم قاچاق کالا، توسعة امنیت اقتصادی در ایران و در تعامل با نظام بین الملل بپردازد. به طور کلی بروز و ظهور رفتار جمعی و شیوه های رفتار مشارکت های مردمی به ویژه سازمان های مردم نهاد موفق فرهنگی با بهره گیری از تجربیات موفق بین المللی، ظرفیت و نقش شگرف و قابل ملاحظه ای در توسعه پیشگیری و مبارزه با قاچاق کالا دارد.