نام پژوهشگر: لیلا طحان

جرم شناسی عملکرد مخچه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده علوم انسانی 1391
  لیلا طحان   عباس نظیفی

در این تحقیق ما برآنیم تا دریابیم مخچه چیست و عملکرد آن چگونه است و سوء عملکرد مخچه چه عوارضی را به دنبال داشته و آیا عوارض ایجاد شده مسئولیت کیفری فرد را تحت تأثیر قرار می دهد؟ در بدو امر باید گفت مخچه قسمتی از دستگاه عصبی مرکزی است و دستگاه عصبی مرکزی شامل مغز و طناب نخاعی است- مخچه یکی از قسمت های مرکز است که در قاعده مغز قرار گرفته و هماهنگی تمام حرکات بدن را به عهده دارد و حفظ وضعیت قائم بدن را رهبری می کند. مخچه تقریباً به شکل بیضی بوده و قطر عرض آن بزرگتر از قطر جلویی پشتی آن است، وزن متوسط مخچه حدوداً 150گرم است. نسبت اندازه مخچه به نیم کره های مغز در نوزادان یک به بیست است در حالی که در افراد بالغ یک به هشت است و این در واقع دلیلی بر رشد مخچه بعد از تولد است. مخچه در عقب بصل النخاع و پل مغزی قرار گرفته و از دو نیم کره راست و چپ تشکیل شده است. بین ماده سفید و خاکستری تشکیل دهنده مخچه کرمینه وجود دارد که دو قسمت نیم کره را به هم مرتبط می کند. مخچه از لحاظ تاریخچه شکل گیری و تکامل خود به سه بخش تقسیم می شود و هر کدام با یک عمل و وظیفه مرتبط است. قسمتی از مخچه که مرتبط با حفظ تعادل است قدیمی ترین قسمت مخچه است و مخچه باستانی است که به مخچه دهلیزی نیز موصوف است. بخش دیگر مخچه که جدیدتر از مخچه باستانی است در ارتباط با هماهنگی حرکات است و مخچه قدیمی نامیده می شود. قسمتی از مخچه که در ارتباط با تنظیم تونسیته عضلانی (تونسیته: حالت طبیعی انقباض ملایم عضلات مخطط است) و هماهنگی حرکات است. جدیدترین قسمت مخچه است و مخچه جدید نامیده می شود. قشر مخچه در واقع یک صفحه چین خورده بزرگ به عرض تقریباً 17 سانتی متر و طول آن 120 سانتی متر است. قشر مخچه لبایه ای از ماده خاکستری است و سطح مخچه را پوشانیده و توسط یک سری شیار به چین ها یا لوب هایی تقسیم شده که به صورت یکنواخت است که این یکنواختی در قشر مغز دیده نمی شود. در خصوص عملکرد مخچه باید گفت مخچه به تنهایی نمی تواند باعث کنترل اعمال عضلانی شود بلکه با همکاری سایر سیستم های کنترل حرکت، عمل می کند. مخچه نقش عمده ای در زمان بندی فعالیت های حرکتی و در رفتن سریع و نرم از یک حرکت به حرکت بعدی بازی می کند. به طور کلی مخچه دارای تقریباً 30 میلیون واحد نسبتاً مشابه است. تصمیم گیری ها به وسیله قشر (کورتکس) مغز صورت می گیرد. اما چگونگی تنظیم تعادل تونیسته عضلات و نیز تعیین این که کدام عضو این حرکت را انجام دهد به عهده مخچه است. پس نبود این ناحیه از مغز موجب ناهماهنگ شدن نسبتاً کامل این فعالیت ها می شود با عنایت به این که نبود مخچه موجب فلج شدن هیچ عضله ای نمی شود. پس هر چند مخچه هیچ گونه توانایی مستقیمی برای ایجاد انقباض عضله ندارد اما به برنامه ریزی متوالی فعالیت های حرکتی کمک کرده و همچنین فعالیت های حرکتی بدن را به طور مرتب کنترل می کند و آن ها را تصحیح می نماید، تا این حرکات با پیام هایی که از طرف مغز ارسال می وشد مطابقت پیدا کند. در شرایطی که به مخچه صدمه بخورد یک سری علائمی بروز می کند از جمله اختلال در تکلم، تلو تلو خوردن هنگام راه رفتن و لرزش در جریان انجام کار ارادی است و عدم توانایی انجام کار دقیق است. البته اختلالات مطرح شده بسته به نوع آسیب وارده خواهد بود.