دعا و نیایش یکی از بنیادی ترین و مهمترین مشخصه های هر دینی است، و بخش وسیعی از ادبیات هر دینی به دعا و مناجات اختصاص یافته است. دعا و مناجات آیینه ای است که در آن احوال و احساسات و تجارب دینی و عرفانی مجال نمود و بروز می یابند. دعا و نیایش در ادب فارسی جایگاه ویژه ای دارد و در ادبیات کهن و امروز، کمتر اثری را می توان یافت که در آن شاعر و نویسنده به مدح و ستایش خداوند نپرداخته و ضمن آن نیایش-هایی بیان نکرده باشد. پس به جرأت می توان اذعان داشت دعا و نیایش در گستره ی ادب فارسی جزئی لاینفک بوده و هست. در این رساله به بررسی دعا و نیایش از منظر مولانا و حافظ پرداخته می شود. مولانا دعا را در همه احوال و شرایط بر بنده لازم می داند و عقیده دارد که دعا موجبات رحمت و برکت حق تعالی را فراهم می گرداند و اگر این دعا از روی خلوص نیت باشد عموماً با اجابت همراه است. حال اگر حاجت و دعای بنده مقبول واقع نشود همین مناجات و گفتگوی بنده با او، خود بهترین و زیباترین اوقات است. از نظر حافظ دعا نشانی از ارزش های عارفانه است و نه به جهت ریا و ترس. حافظ در اشعار خود به موارد متعددی از عبارات دعایی اشاره کرده است که نشان دهنده توجه او به اهمیت دعاست. در مثنوی مناجات های پر عمق بسیاری مشاهده می شود که شامل گفتگوی صمیمانه و خالصانه با معبود است. اما مناجات های حافظ بیشتر پراکنده و به صورت تک بیت هایی درخشان در لابه لای غزلیاتش خودنمایی می کند.