نام پژوهشگر: فریده حیدرپور
فریده حیدرپور بهناز دهرآزما
رودخانه حبلهرود یکی از مهمترین رودخانههای استان سمنان است که سه شاخه نمرود، گورسفید و دلیچای این رودخانه را تغذیه میکنند. در این مطالعه سعی شده است که غلظت فلزات سنگین (سرب، روی، مس، آهن، کروم، نیکل و کادمیوم) در آب و رسوبات سطحی رودخانه حبلهرود (از سرشاخه نمرود تا دلیچای) مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد. به این منظور برای اندازهگیری پارامترهای فیزیکوشیمیایی، تعیین غلظت کاتیونها، آنیونها و فلزات سنگین، 15 نمونه آب و 15 نمونه رسوب برداشت گردید. از نظر زمینشناسی منطقه مورد مطالعه دارای رخنمون سنگهای رسوبی سنوزوییک و مزوزوییک میباشد. نتایج بررسی کیفیت آب نشان میدهد که کیفیت آب رودخانه حبلهرود ( از سرشاخه نمرود تا دلیچای) بیشتر تحت تأثیر واحدهای کربناته و تبخیری منطقه قرار دارد. تیپ آب رودخانه حبلهرود بیکربناته و رخساره آن کلسیک و منیزیک بدست آمد و آب رودخانه حبلهرود از نظر سختی در رده آبهای کاملاً سخت قرار دارد. ph آب رودخانه قلیایی، و از نظر شرب در محدوده قابل قبول و از نظر کشاورزی در گروههای خوب و متوسط قرار میگیرید. آب رودخانه نسبت به کانیهای کلسیت، دولومیت و آراگونیت فوق اشباع و نسبت به ژیپس و هالیت تحت اشباع میباشد. نتایج آنالیز فلزات سنگین در آب رودخانه نشان داد که از بین عناصر مورد بررسی (سرب، روی، مس، آهن، کروم، نیکل و کادمیوم) میزان سرب در برخی ایستگاهها بالاتر از حد مجاز استاندارد آب آشامیدنی (who 2011) میباشد. مطالعات رسوبشناسی نشان داد که بافت رسوبات از گراول تا ماسه گلی در طول رودخانه در حال تغییر است. متوسط مواد آلی و کربنات کلسیم در رسوبات به ترتیب 93/%0 و 13/3% میباشد. میزان سرب و کادمیوم در رسوبات رودخانه حبلهرود بالاتر از میانگین این عناصر در رسوبات جهانی میباشد. ضریب غنیشدگی محاسبه شده برای عناصر مورد بررسی نشان داد که عناصر سرب و کادمیوم دارای غنیشدگی بیشتری نسبت به سایر عناصر میباشند. شاخص زمینانباشتگی کادمیوم در رسوبات آلودگی متوسط را نشان میدهد. محاسبه ضریب آلودگی، آلودگی متوسط سرب و آلودگی قابل توجه کادمیوم در رسوبات را نشان میدهد. با توجه به درجه آلودگی اصلاح شده، رسوبات رودخانه حبلهرود غیرآلوده تا آلودگی اندک را نشان میدهند. بر اساس محاسبه شاخص بار آلودگی، رسوبات رودخانه حبلهرود آلوده نیستند. شاخص کیفیت رسوب نشان داد که غلظت عناصر مورد بررسی در رسوبات به حد احتمالی تأثیرگذاری بر موجودات کف زی نرسیدهاند. تحلیل آماری (pca) نشان داد که منشأ عناصر مس، آهن، کادمیوم، کروم عمدتاً طبیعی و منشأ عناصر سرب و روی عمدتاً انسانزاد میباشد.