پژوهش حاضر مطالعه ای تطبیقی و مقایسه ای است درباره مفهوم ریاضت و رابطه آن با محبّت در عرفان اسلامی از صدر اسلام تا قرن ششم هجری. روش تحقیق مبتنی بر روش استقرایی، تطبیقی و مقایسه ای و با استفاده از ابزار فیش و منابع کتابخانه ای و هدف آن افزایش آگاهی از این که عارف در مراحل سلوک دچار چه مقامات و احوالاتی می گردد. این تحقیق نشان داد که ساحت های مختلف سلوک، منجمله ریاضت قبل از محبّت و عشق، و هم چنین ریاضت در مراحل کشف و شهود هم می باشد؛ و این رابطه بین ریاضت و محبّت وجود دارد و مکمّل یک دیگر می باشند و هم دیگر را نفی نمی کنند. و این شناخت منازل و مراحل سلوک و نیز چگونگی طی طریق و گذر از هر منزل به منزل دیگر باعث می شود برای سالک و عارف آرامش و تزکیه روح، پالایش ذهن و آگاهی از اسرار حق را به بار می آورد. کلید واژه: ریاضت، محبّت، مقام، احوال، سلوک، رابطه، زهّد، عشق