چکیده جنس چکچک (oenanthe) بخش مهمی از گونه های پرندگان بومی بیابانی و خشک را از آفریقا گرفته تا چین، در نقطه پالئارتیک به خود اختصاص داده است. مطالعات ریخت سنجی و مولکولی زیادی بر روی آنها صورت گرفته است. گونه های این جنس شباهت های زیادی را از نظر رنگ آمیزی، رفتار و زیستگاه نشان می دهند. در این مطالعه آنالیزهای لازم بر روی 21 متغیر ریخت سنجی مربوط به 22 گونه چکچک و داده های مولکولی ژن cox1 با 694 نوکلئوتید برای 67 نمونه از 17 گونه چکچک انجام شد. آنالیزهای بهینه ترین درخت، محتمل ترین درخت و بیزین بر روی داده های مولکولی صورت گرفت و نتایج حاصل از آنالیز بیزین دو کلاد اصلی را نشان می دهد. کلاد اول شامل گونه های o. bottae, o. deserti, o. hispanica, o. pleschanka, o.oenanthe, o. pileata, o. isabellina و کلاد دوم شامل گونه های o. lugens, o. picata, o. leucura, o. leucopyga, o. albiniger, o. finschii, o. chrysopygia, o. monacha, o. moesta می باشد. رابطه خواهری گونه های o. isabellina, o. bottae, o. hispanica, o.pleschanka و o.leucura, o. leucopyga وo. chrysopygia, o. lugens نشان داده شد. گونه o. monticola از سایر گونه های چکچک جدا نشان داده شد. آنالیز داده های ریخت سنجی نیز دو کلاد اصلی را نشان داد. کلاد اول شامل گونه هایo, bottae, o. pileata, o. moesta, o. isabellina, o. oenanthe و کلاد دوم شامل گونه های o. leucopyga, o. leucura, o. monacha, o. cyprica, o. deserti, o. heuglini, o. lugubris, o. picata, o. alboniger, o. hispanica, o. pleschanka می باشد. o. chrisopygia, o. xanthoprymna, o.finschii شاهت زیاد دو گونه o. hispanica و o. pleschanka در این دندوگرام تایید شد. کلاد اول شامل o. pleschanka, o. cyprica, o. phillipsi, o. picata, o. finschii, o. deserti, o. hispanica و کلاد دوم شامل o. isabellina, o. pileata, o. leucura, o. moesta, o. alboniger, o. leucopygia, o. monticola, o. monacha, o. oenanthe, o. bottae, o. chrysopyga می باشد که در آن شباهت بسیار زیاد o. bottae و o. isabellina تایید شد در حالیکه دندروگرام آن را نشان نداد. بر اساس صفات ریخت سنجی کلید شناسایی گونه های جنس چکچک کامل گردید. کلمات کلیدی: چکچک- dna میتوکندری- صفات مورفومتری- دندروگرام-cox1.

گونه چکچک کردی (oenanthe xanthoprymna) در بخش های جنوب شرق ترکیه و در ایران در درون کوههای زاگرس در غرب و جنوب غرب ایران زادآوری دارد و گونه چکچک ایرانی (oenanthe chrysopygia) بیشتر در شمال شرق و بخش های شرقی ایران و افغانستان زاد آوری دارد. محدوده پراکنش این دو گونه در شمال غرب و غرب ایران به یکدیگر نزدیک است و احتمال داده می شود این دو گونه در این ناحیه (غرب ایران) با یکدیگر تماس داشته باشند و هیبرید ایجاد کنند. روابط فیلوژنتیکی هیبرید احتمالی، چکچک ایرانی و چکچک کردی با استفاده از دو زیر واحد میتوکندریایی cytochrome oxidase subunit i (cox1) dehydrogenase subunit 2 (nd2) و ژن هسته myoglobin (myo) بررسی گردید. تحلیل های های بیزین (baysian)، محتمل ترین درخت (ml) و میان برترین درخت (mp)، واگرایی ژنتیکی کمی را بین هیبرید و چکچک ایرانی نشان داد و آنها را از نظر ژنتیکی نزدیک به یکدیگر و در یک کلاد قرار داد. مقایسه درخت ریخت سنجی با درخت های مولکولی روابط مشابه ای را نشان داد و این در حالی است که چکچک های ایرانی منطقه تماس (کرمانشاه) و خارج منطقه تماس از یکدیگر جدا شده است.

روند کاهش و نابودی گونه ها همچنان ادامه دارد و بسیاری از گونه ها با نرخ فزاینده ای در حال انقراض هستند. حدود 30 درصد انقراض گونه ها تا سال 1980 میلادی به تخریب و انهدام زیستگاه های حیات وحش نسبت داده شده است. در این میان زیستگاه های باز مانند نواحی نیمه بیابانی و علف زارها تا حد زیادی در سراسر جهان تغییر یافته اند و حیات وحش آن ها نیز در معرض نابودی هستند. کوکر شکم سیاه (pterocles orientalis) پرنده ای که در پناهگاه حیات وحش شیراحمد و برخی دشت های جنوبی سبزوار زیست می کند با وجود این که به شدت تحت شکار و تخریب زیستگاه است، از جمله پرندگانی است که تا کنون مورد بررسی قرار نگرفته است. هدف از انجام این پژوهش یافتن زیستگاه های مطلوب و ترجیحی کوکر شکم سیاه است. در این مطالعه مکان های حضور و عدم حضور پرنده جهت ثبت پارامترهای زیستگاهی شناسایی و میزان معنی داری هر یک از پارامترها با حضور پرنده با استفاده از روش رگرسیون منطقی دوگانی مورد آزمون قرار گرفت. طبق شواهد به دست آمده از این مطالعه پارامترهای ارتفاع پوشش گیاهی، ارتفاع بلندترین بوته، تنوع گونه ای، تاج پوشش، وجود درخت یا درختچه، وجود لانه مورچه، درصد سنگریزه، پوشش سنگی، تعداد قلوه سنگ، فاصله تا منابع آب، جاده و روستا، ارتفاع و شیب در حضور و عدم حضور کوکر شکم سیاه در سطح زیستگاه موثرند. این پرنده از زیستگاه های جنگلی و درخت زارها دوری می کند و زمین های کشاورزی دیم و شخم خورده، تازه برداشت شده و آیش را ترجیح می دهد. همچنین انتخاب زیستگاه پرنده در فصل های مختلف سال مدل سازی شد.

چکیده ندارد.