این تحقیق در نظر دارد جایگاه دین و مذهب را در اندیشه منورالفکران عصر مشروطه به صورت مطالعه موردی نسبت به 3 نفر از آنان بررسی کند که این 3 روشنفکر عبارتند از: میرزا فتحعلی آخوند زاده- میرزا ملکم خان ناظم الدوله- میرزا عبد الرحیم طالبوف تبریزی. طیف روشنفکران مشروطه با همه وجوه مشترکی که در اندیشه خود دارند در برخی جهات رویکردهای متنوعی نسبت به مذهب و نهادها و مناسک مذهبی داشتند که در 3 حوزه قابل بررسی است: دین ستیزان ، آشتی گرایان و تفکیک باوران . به نمایندگی از گروه اول:آخوند زاده و به نمایندگی از گروه دوم: ملکم خان و از گروه سوم: طالبوف تبریزی را می توان واکاوی کرد که در واقع نمایندگان شاخص و برجسته گروه های فوق بودند. سئوال اصلی پژوهش حاضر این است که آیا روشنفکران دوره مشروطیت برای دین و مذهب کارکردهای اجتماعی (مثبت یا منفی) قائل بودند یا نه و اساساً در مواجهه با مسائل مذهبی چه موضع گیری می کردند. از آنجائی که موضوع مورد تحقیق ما به گذشته باز می گردد، رهیافت تحقیق ما تاریخی است. محدوده زمانی نیز که این تحقیق به آن پرداخته از 30 سال پیش از مشروطیت آغاز گشته و به دوران مشروطه ختم می گردد. پس مطالعه ما به نوعی مطالعه مقطعی است. جامعه آماری ما عموم روشنفکران صدر مشروطه بوده و جامعه نمونه ما نیز 3 تن از روشنفکران تجددخواه آن عصر می باشند که بدانها اشاره رفت. پژوهشگرانی که برای موضوعات تاریخی از روش تاریخی استفاده می کنند کاربرد فنون کتابخانه ای و اسنادی را توصیه می کنند که مانیز در این پژوهش از آن بهره مند شده ایم.