عناصر اربعه ( آب، آتش ، باد ، خاک ) نقش اساسی در تاریخ زندگی و آغاز اندیشه های اسطوره ای بشر داشته و در طی قرون نقش ها ، کارکردها و نمادهای بسیاری را به ذهن انسان متبادر کرده اند . عناصر اربعه در حوزه های گوناگون فلسفی ، تاریخی ، اسطوره ای ، هنری ، ادبی و... جایگاه ویژه ای دارند؛ در حوزه ی ادبی شاعران برای آفرینش آثار ، مضامین ، تصاویر ادبی، بسیار به ویژگی ها ، نقش و نمادهای آن ها توجه داشته و از آن ها بهره جسته اند خاصه شاعران بزرگی چون حکیم نظامی گنجوی که اشعارش آکنده از مفاهیم فرهنگی و مردمی است . با توجه به اهمیّت عناصر اربعه و تأثیر آن در اساطیرایران و ادبیات فارسی ، این پژوهش کوشیده است تا با بهره گیری از روش اسنادی و تحقیقات کاربردی نخست مثنوی های " پنج گنج " نظامی را در به کارگیری از این عناصر با توجه به تعاریف کمّی و کیفی وبا عنایت به عناصر و مولفه های تشکیل دهنده ی آن بررسی نماید و آنگاه با توجه به ویژگی ها و کارکردهای عناصر اربعه و معانی نمادین آن ها به تفکیک و طبقه بندی بپردازد . بنابر این نظامی جنبه ها و نقش های گوناگون این عناصر را در خلق آثارش مورد توجه بسیار قرار داده و چنانچه ذکر شد به عنوان شاعری که بسیاری مفاهیم فرهنگی و مردمی را در شعرش گنجانده است به اعتقادات و باورهای عمومی جامعه در رابطه با عناصر اربعه ، ویژگی و عملکرد و قداست آن ها توجه داشته و آن ها را در جای جای آثاراش به کار برده است و نیز در خلق تصاویر، تشبیهات و استعارات و...از آن ها بهره جسته است. واژگان کلیدی : نظامی گنجوی ، پنج گنج ؛ نماد ، عناصر اربعه (آّب، آتش ، باد ، خاک) .