از جمله مباحثی که در طول تاریخ، ذهن بشر را به خود مشغول کرده است، بحث اختیار می باشد؛ به همین سبب از دیر باز تاکنون، بیشتر دانشمندان از هر دین و مذهب و جایگاهی که برخوردار بودند، درباره ی این بحث با روش های متفاوتی دیدگاهای مختلفی را بیان کرده اند؛ عقیده و دیدگاهای آن ها باعث شده که یا طرف جبر را گرفته اند و اختیار را برای انسان نادیده گرفته اند و یا مباحث آن ها به تفویض ختم شده است که در این صورت حق تعالی حکیم را و محتاج بودن همیشگی موجودات به او را نادیده می گرفتند و عده ای دیگر هم، حد و وسط این دو را انتخاب و معیار مبانی خود قرار داده اند؛ از جمله این اندیشمندان و فلاسفه، سهروردی و ملاصدرا می باشد که این دو راه سوم را در پیش گرفتند و در سایه ی فاعلیت حق تعالی، اختیار انسان را نادیده نگرفته اند و شأن و عظمت او را در جایگاه انسان بودن و در چگونگی انتخاب مسیر زندگی اش نگه داشته اند، سهروردی در سایه ی مبانی دینی و مطالب ژرف فلسفه ی خود، فاعل حقیقی را تنها نورالانوار دانسته است و معتقد است که دیگر موجودات فاعل هستند؛ ولی ذات نوری مستقلی ندارند که فاعل حقیقی در افعال خود باشند و در سایه ی افاضه ی فیض حق تعالی است که افعال خود را انتخاب و به انجام آن می پردازند؛ زیرا نور را منشأء هر فعل و اثری می داند و نورالانوار را فاعل قریب هر فعلی می داند و معتقد به اختیار اندکی برای انسان شده است. ملاصدرا هرچند سخن سهروردی را تکرار می کند؛ ولی با مبانی و روش متفاوتی که فلسفه ی متعالیه ی او ایجاب کرده است، اختیار را برای انسان به اثبات می رساند. این پژوهش در صدد تبیین چگونگی رابطه ی فاعلیت مطلق حق تعالی با اختیار انسان، در دیدگاه سهروردی با توجه به تشکیک اشیاء و رابطه ی نورالانوار با انوار پایین تر و در دیدگاه ملاصدرا، با توجه به تشکیک وجود و وجود رابط و مستقل، در یک بررسی مقایسه ای می باشد.