نام پژوهشگر: مهدی گلجان
محسن احمدی علی بیگدلی
آغاز نوزایی سیاسی همراه با تحولات مربوط به آن در کشور مصر از 1798 میلادی با فتح این کشور توسط فرانسه آغاز می گردد. کشورهای عرب منطقه نیز که همگی تحت سیطره و نفوذ امپراطوری عثمانی بودند علاوه بر اینکه با آغاز روند ضعف و زوال این حکومت تأثیرات متعددی را در متن خود مشاهده کردند بی تأثیر از تحولات کشورهای اروپایی نبودند. در همین اثناء تحولات سیاسی موجب شکل گیری اندیشه های نوین سیاسی در جهان عرب می شود. ظهور روشنفکران مسیحی و مسلمان با گرایشات متعدد اعتقادی، سیاسی و فرهنگی زمام کشورها را به گونه ای دیگر رقم می زدند. ناسیونالیسم که از اندیشه های غربی بود در جهان عرب رشد خود را آغاز کرده بود. روشنفکران مسیحی رهبران ناسیونالیسم غیر مذهبی بودند. ورود اندیشه لیبرالی از یکسو و به وضوح قابل مشاهده بود روند رشد اندیشه ناسیونالیسم در جهان عرب با حمایت غرب بود و این تفکر نیز ابزاری برای از هم گسیختگی جوامع اسلامی برای سیطره هر چه بهتر بر آنها شد. این جریان تحول که در ابعاد سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی صورت گرفت ، ساختار سنتی زندگی مصریان و ابعاد آن را هدف گرفت. ناسیونالیسم غربی که منجر به شکل گیری ناسیونالیسم عرب شد بعد ها با شکست اعراب در جنگ با اسراییل ، به ناسیونالیسم رادیکال عرب تبدیل شد. با وقوع جنگ اول جهانی ، و گذشت سه سال از آن در روسیه تزاری انقلابی به وقوع پیوست ، که نقشه سیاسی جهان را دگرگون ساخت و مسیر کلی جنگ را تغییر داد. اندیشه سوسیالیسم که با پیروزی بلشویک ها در روسیه سیر تحولی خود را می پیمود به جهان عرب راه یافت که ماحصل آن شکل گیری حزب بعث و جریان بعثیسم در جهان عرب شد.
زهرا صفرنژاد صادق آئینه وند
از میان بخش¬های مختلف تاریخ¬¬نگاری اسلامی، سیره¬نگاری به عنوان پیش درآمد و منشأ پژوهش-های تاریخی، منزلت و مکانت ویژه¬ای به خود اختصاص داده است. در پیدایش و رشد سیره¬نویسی، شناخت و عمل به سیره و سنت پیامبر(صلی الله علیه و آله) - به عنوان دومین منبع حکمی مسلمانان- عامل مهم و اصلی بوده است. توصیف شکل و سیمای ظاهری رسول خدا (صلی الله علیه و آله) مانند سیره رفتاری آن حضرت برای مسلمانان اهمیت فراوانی داشته است. بدین سبب همواره علمای مسلمان اهتمام ویژه به شمائل¬نگاری ایشان داشته¬اند. از قرون نخستین تا دوران معاصر، در بین کتاب¬های موجود اهل سنت، در این موضوع، کتاب "شمائل النبی" ترمذی و در بین کتاب¬های موجود شیعه کتاب "سنن النبی" علامه طباطبایی قابل ذکر است، که این دو اثر مهم به بیان شمائل پیامبر(صلی الله علیه و آله) یعنی ویژگی¬های ظاهری پیامبر(صلی الله علیه و آله) و همچنین سیره¬ رفتاری ایشان پرداخته¬اند. نخستین مرحله در شناخت سیره¬ی نبوی، بررسی و ارزیابی منابع و مآخذ سیره است که تاکنون در این باره تلاش¬های فراوانی صورت گرفته، اما هنوز ابعاد ناشناخته ای وجود دارد که لازم است مورد بازشناسی قرار گیرد. یکی از این ابعاد، شناخت دقیق و علمی کتب شمائل از جمله کتب فوق¬الذکر است. یکی از مهم¬ترین اقدامات، بررسی مقایسه¬ای آثار جهت نائل آمدن به شناخت و فهم آن¬ها می¬باشد. آنچه مقرر است در این پایان¬نامه به آن پرداخته شود بررسی تطبیقی دو اثر "شمائل النبی" ترمذی و "سنن النبی" علامه طباطبایی است که با هدف تبیین برخی ابعاد شمائل¬نگاری از رهگذر مقایسه دو کتاب فوق نگاشته شده است. نتیجه¬ی بررسی محتوای دو اثر، مبین نکات اشتراک و افتراق شمائل¬نگاری در دو کتاب و اعتباریابی دو اثر است.
قادر محمدی وند ملک آباد هاشم آغاجری
انقلاب مشروطه یکی از وقایع مهم در تاریخ ایران معاصر است.این انقلاب خواستار محدود کردن و ایجاد ساختارهایی متفاوت تر از ساختارهای قدرت در کشور بود. یکی از مهمترین دستاوردهای این انقلاب تاسیس مجلس شورای ملی و قانون اساسی برای کشور بود.انقلاب مشروطه همچنین درصدد ایجاد حکومت متمرکز قوی و یک دولت ملت واحد بود.اما ایلات و عشایر در برابر آرمان های انقلاب مشروطه چه رویکرد و واکنشی داشتند و تا چه حد ساختارهای ایلی و قبیله ای در این رویکرد آنان نقش داشته است؟ ایلات و عشایر به عنوان یکی از نیروهای تاثیر گذار در تاریخ ایران در انقلاب مشروطه نیز فعال بودند اما ایلات و عشایر همچنان که تاریخ ایران به ما نشان داده است یک نیروی خفته و یک منبع عمده برای شورش بودند که در مواقعی که حکومت مرکزی دچار فترت می شده است سر بر می آوردند.در انقلاب مشروطه ایلات در همان قالب سنتی برای کسب قدرت و ثروت و کنترل حداقلی مناطق مورد نظر فعالیت می کردند.این فعالیت های ایلات یک مانع عمده در برابر تلاش های دولت مرکزی برای تشکیل حکومت متمرکز قوی بود. و نیز با فعالیت ایلات ما شاهد پررنگ شدن انگاره ای به نام ایلیت هستیم که آن هم به عنوان یک مانع در جهت تلاش های دولت مشروطه برای ایجاد یک دولت ملت واحد بود.اما ما در مواردی ما شاهد تلاش های مثبت ایلات در پیشبرد آرمان های انقلاب مشروطه هستیم که ایل بختیاری از این نمونه است.در واقع ایلات و عشایر هرکدام در این برهه منافع خود را در جناح ها و جهت گیری خاص می دیدند و بر مبنای منافع ایلی و قبیله ای در این جناح های قدرت شرکت می کردند.بنابراین این جهت گیری ها نمی توانست تاثیر چندانی در پیشبرد خواست های سیاسی انقلاب مشروطه و توسعه سیاسی که انقلاب به دنبال آن بود تاثیر مثبت داشته باشد و در بیشتر موارد به عنوان یک مانع و مشکل حاد برای دولت مشروطه ظاهر می شد.
مریم حیدریان سید هاشم آقاجری
با شروع جنگ های ایران و روس، ایران به ضعف و عقب ماندگی خود پی برد و درصدد جبران آن برآمد. به همین خاطر حکومت ایران جهت ایجاد اصلاحات، در ابتدای امر برای آموزش نیروی نظامی خود حاضر به پذیرش افرادی از غرب شد. این افراد خاطرات خود را در قالب سفرنامه در آوردند و چون به مسائل با دید مقایسه ای نگاه می کردند و همچنین با دقت بیشتری آن مسائل را مورد بررسی قرار می-دادند، برای پژوهش در مورد پیشرفت یا عدم پیشرفت ایران نسبت به آثار دیگر در اولویت قرار دارند.