دو عامل اساسی در ارزیابی کیفیت عملکرد فرش ها، رفتار یا واکنش مکانیکی لایه پرزها در راحتی قدم زدن بر روی آنها و دوام ظاهر اولیه آنها می باشد. ارزیابی این دو عامل در هنگام خرید توسط مشتریان ممکن نیست. بنابراین تنها راه حل سهولت انتخاب، اطمینان و اشتیاق خرید در نزد مشتریان فرش ها، تضمین حداقل های کیفیت مجموعه خواص کلیدی مرتبط با این دو عامل و به-عبارتی تعیین طول عمر مفید مصرف فرش می باشد. اولین گام در دستیابی به کیفیت عملکرد موردانتظار از هر فرش، طراحی دقیق مشخصات ساختمانی یا تولید آن می باشد. تاکنون به واسطه توجه کمتر به بازاریابی مستند و همچنین تاکید بر رویه های سنتی یا الگوهای تجربی، طراحی علمی مشخصات تولید فرش های دستباف متناسب با نیاز بازار، محقق نشده است. اهداف اصلی این رساله در ابتدا بر پایه دستیابی به رویه های علمی و دقیق برای امکان طراحی مشخصات تولید بطورمخصوص انتخاب صحیح مواد اولیه و سپس ارائه مدلی برای تخمین طول عمر فرش های دستباف پشمی براساس حداقل های خواص عملکردی اشان؛ طرح ریزی شده است. بدین منظور 36 نمونه فرش دستباف پشمی تحت دو نوع گره متعارف متقارن و نامتقارن، دو نوع ظرافت الیاف پشم مصرفی در نخ پرز ، سه نوع تراکم پرز و سه سطح ارتفاع پرز آماده شد. پس از شناسایی منتخبی از خواص عملکردی موثر در تخمین طول عمر فرش ها، فرایند مدل سازی آماری بر پایه طرح آزمایش فاکتوریل برای هریک از این خواص به صورت تابعی از مشخصات تولید اشاره شده، تحت دامنه زمانی مختلف استفاده؛ عامل شدت فرسایش، اجرا شد. برای هر کدام از خواص عملکردی، با استفاده از روش آماری رویه پاسخ (rsm) مدلی ریاضی و پایدار برای تحلیل شرایط بهینه مواد اولیه و عوامل تولید طراحی شد. کفایت مدل ها با استفاده از معیارهای مناسبت مدل ازجمله تحلیل باقی مانده ها مورد ارزیابی قرار گرفته و در صورت نیاز عمل تبدیل داده ها انجام شد. علاوه براین با استفاده از روش مجموع مربعات اضافی، اهمیت نسبی یا سهم هریک از متغیرهای مستقل در هر مدل، بطورجداگانه محاسبه و مورد تحلیل قرار گرفت. قابلیت پیش بینی مدل ها برای مشاهدات جدید نیز به صورت قابل قبول راستی آزمایی شد. عامل فرسایش در نزول کیفیت اکثر خواص عملکردی فرش ها تأثیر معنی داری دارد. دو عامل ساختمانی نمونه ها؛ تراکم پرز و ارتفاع پرز و حتی اثر متقابل آنها دارای سهم تأثیر بالایی در تعیین خواص داشتند. در اکثر موارد حدود مقادیر بهینه این دو عامل به صورت تراکم گره در محدوده 60 - 45 گره در دسی متر و ارتفاع پرز 11-7 میلی متر تعیین شدند. ظرافت الیاف پشم مصرفی در نخ پرز، فقط در نتایج مجموعه خواص مرتبط با عملکرد فشاری لایه پرزها تأثیر معنی داری داشتند. بطورکلی در اکثر خواص عملکردی و مخصوصاً در خواص مرتبط با حفظ ظاهر، نمونه های با گره متقارن نتایج مطلوب تری نسبت به نمونه های با گره نامتقارن را نشان دادند. فقط در برخی خواص مرتبط با عملکرد فشاری لایه پرزها و در فرسایش های اولیه، نمونه های با گره نامتقارن نتیجه بهتری را نمایش دادند. با استفاده از الگوی رگرسیون چندگانه چندمتغیره، دستگاه معادلات پیشگویی خواص عملکردی با متغیرهای مستقل مشترک، بطور همزمان آماده شد. معادلات معکوس دستگاه مذکور تهیه شد. برجسته ترین نتیجه، دستیابی به معادله معکوس عامل شدت فرسایش بوده که مدلی مناسب برای تخمین طول عمر هر نمونه فرش با جایگذاری مقادیر حداقل های خواص عملکردی آن می باشد. علاوه براین معادلات معکوس مربوط به متغیرهای ساختمانی یا تولید، روابطی معتبر و دقیق برای تخمین مقادیر بهینه مشخصات ساختمانی یا تولید فرش می باشند. اعتبار همه مدل ها بطور قابل قبول راستی آزمایی شد.

امروزه در بازار فروش منسوجات، فاکتور راحتی از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. فرش دستباف به عنوان منسوجی است که کاربرد اصلی و متعارف آن به عنوان زیر انداز تعریف شده است که در تماس مستقیم با بدن انسان می باشد، به همین خاطر فاکتور راحتی جزء شاخص اصلی انتخاب محصول برای مشتریان محسوب می شود. در این تحقیق از سه جنبه راحتی لامسه ایی یا تماسی، راحتی روانی و رفتار مکانیکی صحیح لایه پرزها آزمایش هایی صورت گرفت که بتوان الگویی برای تضمین حداقل کیفیت راحتی فرش ها در حین استفاده بدست آید. بدین منظور ابتدا هشت نمونه فرش دستباف تحت سه عامل متغیر رجشمار، نوع گره و ارتفاع پرز متفاوت بافته شدند و سه مشخصه یا خواص درصد فشردگی، مدول و شاخص چقرمگی آنها مطابق آزمون استاندارد مربوطه اندازه گیری شدند. نتایج این تحقیق اینکه دو عامل رجشمار و ارتفاع پرز بیشترین تاثیر را در تعیین سه شاخص درصد فشردگی، مدول و شاخص چقرمگی مورد مطالعه داشتند. ضمنا نتایج آزمون anovaانجام شده بر روی داده ها حاکی از این بود که از بین سه مشخصه مورد مطالعه، شاخص چقرمگی از نظر تعریف و بیان شاخص راحتی فرش ها دقیق تر و مستند می باشد.