دین کهن ترین و اثر گذارترین نهاد اجتماعی بشر است، هرچه جامعه ای دینی تر باشد، تبلور کالبدی-فیزیکی این اعتقادات مذهبی در شهر نمود بیشتری می یابد. فضاهای مذهبی مهم ترین عناصر در شهرهای مذهبی و هسته اولیه شکل گیری این شهرها به شمار می آیند. ترکیب و ارتباط این اماکن با سایر فضاهای شهری مجموعه ای منسجم از شبکه فضاهای شهری را در بافت های تاریخی ایران سبب می شود. مهم ترین اصل در شهرهای مذهبی، توجه به امر ساماندهی زیارت و گردشگری می باشد. فضاهای شهری مذهبی دارای بازدیدکنندگان خاص و فعالیت ها و رفتارهای مختلفی هستند، لذا کالبد مناسب با شرایط نیز باید فراهم شود. اما متاسفانه در توسعه های جدید مجموعه های مذهبی جدا از بستر موجود و یا با توجه اندک به آن توسعه یافته اند و نتیجه این امر از دست رفتن کیفیت مطلوب عملکردی آن ها می باشد. فضاهای اطراف اماکن مذهبی پتانسیل تبدیل به فضاهای شهری با کیفیت بالا در صورت برنامه ریزی و طراحی مناسب را دارند. در این پژوهش سعی بر آن بوده است که با مطالعات کتابخانه ای- اسنادی و همچنین پژوهش های میدانی، به اصول طراحی شهری به منظور کمک به توسعه معقول فضاهای مذهبی و ضابطه مند کردن مداخلات در بافت واجد ارزش تاریخی پیرامون آن ها دست یابیم. لذا ابتدا روند شکل گیری فضاهای مذهبی در ایران و نمونه های موردی داخلی و خارجی مورد بررسی قرار گرفت. آستان مطهرحضرت امام رضا(ع) علاوه بر ساخت و ساز در طول تاریخ، توسعه ی وسیعی طی سال های پس از انقلاب اسلامی داشته است، اما در این میان توجه کمی به بافت ارزشمند و تاریخی پیرامون آن شده و به بهانه ی توسعه حرم، بافت تخریب شده است، در حالیکه دارای عناصر ارزشمندی است که توجه به آن ها می تواند به غنای میراث فرهنگی شهر و افزایش نقاط جاذب گردشگر در کلان شهر مشهد کمک نماید. حفظ ارزش های تاریخی بافت و تقویت پیوند بین آن ها و فضاهای شهری توسعه یافته به منظور تقویت و توسعه گردشگری هدف کلان طراحی می باشد و اهداف خرد با دیدگاهی دقیق تر به موضوعات، امکان تحقق سیاست هایی را جهت دستیابی اهداف طرح فراهم می کند که در نهایت به تدوین چارچوب طراحی شهری می انجامد. معیارهای طراحی و توسعه از یک طرف بر پایه شناخت و تحلیل بستر فضای مذهبی و از طرف دیگر بر اساس تجربیات مشابه تدوین شده است. در پایان طرح جامع سه بعدی جهت پاسخگویی به مسائل مطرح شده طراحی شده است. د