امروزه بیش از 2000 زبان در جهان وجود دارد. این زبان¬ها در دوران¬های تاریخی به صورتهای گوناگون با هم در ارتباط بوده اند و تاُثیرات زیادی بر یکدیگر داشته اند. یکی از نمودهای این تاُثیرات، کلمات هم ریشه می¬باشد که از یک پیشینه مشترک گرفته شده و دارای شکل و معنای مشابه می¬باشد و یا نتیجه قرض واژه از طریق آمیختگی زبان شناختی می¬باشند. علاوه بر این نوع هم ریشه ها، برخی هم ریشه¬های ظاهری وجود دارد که از لحاظ آوایی مشابه ولی معانی متفاوتی دارند. برخی دیگر از هم ریشه¬ها نسبی هستند که بسته به موقعیت ممکن است علی رغم تلفظ مشابه معانی یکسان یا غیر همسان داشته باشند. هدف از این تحقیق یادگیری هم ریشه¬های واقعی، ظاهری و نسبی توسط فراگیران فارسی زبان در سه سطح مهارتی می¬باشد. هدف دیگر این پژوهش بررسی آگاهی فراشناختی افراد به هنگام مواجهه با انواع هم ریشه¬ها در متن است. بدین منظور، تعداد 60 زبان آموز فارسی زبان در سه سطح مبتدی، متوسط و پیشرفته بر اساس نمرات آزمون تعیین سطح آکسفورد انتخاب شدند. این افراد ابتدا دو آزمون ترجمه و قضاوت پذیرش جملات را تکمیل کردند و سپس، به منظور آگاهی از دانش فراشناختی از کلمات هم ریشه درفرایند پروتکل طرز فکر با صدای بلند شرکت نمودند. نتایج کلی پژوهش نشان دادکه یادگیری هم ریشه های واقعی به مراتب آسان تر از سایر هم ریشه¬ها است. نتایج آزمون ترجمه حاکی از ان بود که فراگیران در هم ریشه¬های نسبی واقعی موفق تر عمل می¬کنند. همچنین نتایج آزمون قضاوت پذیرش عملکرد بهتر فراگیران فارسی زبان را در هم ریشه¬های ظاهری نشان داد. شرکت کنندگان در فرایند طرز فکر با صدای بلند در هم ریشه های واقعی عملکرد بهتری داشتند. نتایج این پژوهش نشان دادکه فراگیران سطح پیشرفته تفاوت معنا داری با فراگیران مبتدی دارند ولی این اختلاف بین دو گروه متوسط و پیشرفته مشاهده نشد. یافته¬های این پژوهش می تواند کاربرد متمایزی برای تحلیل گران مقابله ای، تحلیل گران خطا، مترجمان، طراحان دروس، همچنین معلمان و زبان آموزان زبان خارجه فراهم نماید.