بحث از نفس و روح از دیر باز در آثار فیلسوفان بوده و به کرات در قرآن از نفس و روح سخن به میان آمده فیلسوفان حکمت متعالیه نیز همچون فیلسوفان دیگر از این مباحث بحث کرده در قرآن نفس و روح با دو نوع نگاه مطرح شده است در آیاتی مانند «نفخت فیه من روحی»، «قل الروح من امر ربی»، از روح با عظمت یاد شده است اما نفس با ترکیب¬های همچون «نفس اماره» جنبه منفی و مورد ذم قرار گرفته است و یا اینکه روح همیشه در قرآن به صورت مفرد به کار رفته در حالی که نفس هم به صوررت مفرد و هم جمع به کار رفته است؛ برخی مفسران دوگانگی روح و نفس ناطقه را نوشته و انسان را متشکل از بدن و روح و نفس دانسته¬اند ولی وجود چنین آیاتی دال بر دوگانگی روح و نفس نیست. در حکمت متعالیه روح و نفس ناطقه که حقیقت وجودی انسان را تشکیل می¬دهند واحد هستند و نفس با سیر تکاملی خود و با حرکت جوهری از نفس نباتی به نفس حیوانی و از حیوانی به نفس ناطقه می¬رسد.