تفسیر حقیقی تحولاّت بدیع در زبان فارسی ، تنها از راه مقایسه دیوان شاعران و نویسندگان بزرگ هر دوره و تطبیق موضوعات بلاغی بدیعی آن ها نسبت به یکدیگر ممکن است. از میان این بزرگان که اندیشه را با زیبایی و لطافت و جمال لفظ همراه داشته و به اوج کمال دست یافته اند میتوان به خاقانی اشاره کرد.سبک خاقانی ، مبتنی بر شگردها و عوامل بدیعی و بیانی است. توجه شاعر به جناس که باعث افزایش موسیقی شعر است ازاین امر حکایت می کند. در قصاید خاقانی ترفندهای بدیعی ازجمله جناس چنان در کلام به کار رفته که گویی فضای هنری خاص شعر ، آن را طلبیده و به عنوان عنصری اصلی پذیرفته است. خاقانی در قصاید خود از ترفندهای بدیعی و ایجاد موسیقی از جناس ، فضای مناسبی برای پیاده کردن اندیشه و عواطف خویش آفریده است. برای کشف بهتر این ترفندهای بدیعی «جناس» در قصاید خاقانی آن را مورد بررسی قرار داده ایم و با جدول آماری کاربرد جناس رادر قصاید خاقانی مشخص کردهایم . طبق جدول آمار، بیشترین کاربرد جناس، جناس اختلاف با تعداد حرف است و کمترین کاربرد، جناس لفظ است.