چکیده (شامل خلاصه ، اهداف، روشهای اجراو نتایج به دست آمده) : اسرارالتوحید به عنوان یکی از کتب برجسته ی نثر عرفانی قرن ششم می باشد . تاکنون پژوهشهای ادبی زیادی بر روی این کتاب ارزشمند انجام گرفته است . هدف نگارنده از این پایان نامه بررسی ظرفیت های روایی آثار کهن از دیدی متفاوت است. همچنین بررسی نقش مضمون در غنی کردن کیفیت و تنوع ساختار کنش ها و رخدادهای روایی در حکایت های اسرارالتوحیدمی باشد . پژوهشگر بر آن بوده است تا ویژگی های روایی خاص حکایت های اسرارالتوحید را از نقطه نظر ساختار و روایت مورد بررسی قرار دهد و افق جدیدی در زمینه ی تحقیق در متون دیگر پیش روی مشتاقان علم بگشاید . حاصل این پژوهش بیانگر این مطلب است که شخصیت شیخ بوسعید به لحاظ برخورداری از جایگاه و منزلت عرفانی و اجتماعی منجر به شکل گیری کنش های گفتاری اظهاری توصیفی ، ترغیبی، اعلامی، عاطفی و تعهدی در رخدادها شده است . نظام باورهای شیخ ، بر حول گزاره ی شناخت هستی و ترغیب مخاطب به کسب معرفت می گردد و گفتمان مسلط برحکایت هااز نوع گفتمان عارفانه می باشد . بررسی رخدادهای روایی حکایت ها بیانگرغلبه رخدادهای هسته ای بررخدادهای واسطه ای است . توالی علّی بیش از توالی زمانی باعث پیشبرد رخدادهای روایی حکایت ها شده است و در حکایت ، در توالی علّی حضور زمان را نیز می توان حس کرد . زمان پریشی در داستانها به صورت گذشته نگر و آینده نگر مشاهده می شود اما زمان دربیشتر رخدادها با مکث توصیفی همراه است . کلید واژه: اسرارالتوحید –کنش گفتاری –جان سرل -روایت- رخداد - توالی – شخصیت.

قرن نوزدهم میلادی، عرصه ظهور مکاتب گوناگون ادبی می باشد که اغلب پیشروان و رهبران آن شاعران و نویسندگان فرانسوی هستند؛ یکی از این جریانات، مکتب ادبی ناتورالیسم می باشد که ابتدا در فلسفه و هنر و سپس در ادبیات و داستان نویسی نمایان شد؛ زمینه های ظهور مکتب ناتورالیسم اوضاع نابسامان بعد از انقلاب صنعتی و تحول در علم جدید و ماشینی شدن انسان و عدم توجّه به روح بشری بود؛ همزمان با چنین جریاناتی، داستان نویسان ایرانی نیز با شرایط مشابه اوضاع سیاسی و اجتماعی اواخر دوره قاجار، توجه و همّ خود را صرف نشان دادن اوضاعی اجتماع خود نمودند تا اینکه نتیجه آن رویکرد ناتورالیستی نویسندگانی همچون مرتضی مشفق کاظمی در رمان «تهران مخوف» شد. کاظمی با ارائه پلشتی ها و مفاسد اجتماعی و عریان نمودن زشتی های جامعه و همچنین بازگویی سرگذشت شخصیت ها همراه با سرشت و سرنوشت قهرمانان، مخاطب را به فضای مختنق و سیاسی آشفته ای می برد که مصادف است با روی کار آمدن کابینه سید ضیاء الدین. هدف مشفق کاظمی، در «تهران مخوف» صرفاً بیان ابراز عشق و دلدادگی دو جوان نمی باشد، بلکه با تأمل بر شخصیت ها و توصیف اعمالشان، طبق مکتب طبیعت گرایی زولا و ناتورالیسم، به بیان مسائل و مصائب اوضاع آشفته سیاسی و حکومتی و جامعه نابسامان می پردازد. در پژوهش حاضر، نگارنده تلاش می نماید مکتب ناتورالیسم را که با نمودهای خاص خود بر نویسنده پیشرو رمان اجتماعی معاصر ایران تأثیر گذارده و بر رمان معروفش یعنی، «تهران مخوف» متجلی و برجسته می باشد، مورد توجه قرار داده و همچنین تأثیر جریان ناتورالیسم را بر خلق شخصیت ها با طبیعت و اعمال پرسوناژها، مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد.