یکی از ویژگی های تولید در عصر پساصنعتی، توان تولید متنوع در ضمن حفظ ساختار اقتصادی تولید است ، امری که منجر به تحول در ساختار فرآیندهای طراحی از صنعت محوری و توجه به مولفه های تولید و ساختار بازگشت سرمایه از طریق تولید انبوه، به نظام های مبتنی بر پاسخگویی به نیازهای مخاطب و تداخل آن در فرآیندهای تولید شده است. به تبع این امر، نیاز به سنجش رفتار مخاطب به منظور ورود به ساختار طراحی، به عنوان ابزاری برای طراحی توسعه یافته است. از این رو در پژوهش حاضر، با هدف شناسایی رفتار مخاطبان زیورآلات در ایران و شناسایی رابطه میان وضعیت اقتصادی و دیگر متغیرهای مستقل بر روی رفتار خرید آن ها در دو بعد مفاهیم و فرم های مورد استفاده، پژوهشی میدانی با استفاده از پرسشنامه، در شهر تهران و بر روی دویست نفر انجام شده است. هدف آن بوده تا مشخص شود که افراد گوناگون در خرید جواهرات از چه مولفه هایی در مصرف بهره می برند و این مولفه به تبع تغییرات جنسی، سنی و قومیتی چه میزان متفاوت می گردد. نتایج تحلیل پرسشنامه نشانگر تأثیرات متغیرهای سطوح اقتصادی گوناگون، قومیت و میزان تحصیلات بر روی مفاهیم مورد انتظار در جواهرات و نحوه مصرف نمادین آنها تأثیر دارد و نتایج این مدل و تحلیل های تصویری قادر است تا به ما در برنامه ریزی تولید و طراحی جواهرات کمک نماید.