گندم نان ((triticum aestivum l. به عنوان اولین غله و مهم¬ترین گیاه دنیا شناخته می شود و به طور وسیع درالگوی مصرف 75 درصد ازجمعیت جهان قراردارد .به منظور بررسی تنوع مورفولوژیکی و تعیین همبستگی¬ بین عملکرد دانه و برخی از صفات مورفولوژیک در لاین¬های گندم، 99 لاین که از نقاط مختلف ایران جمع¬آوری شده بودند در قالب یک طرح بلوک¬ کامل تصادفی با 3 تکرارمورد ارزیابی قرار گرفتند. با استفاده از تجزیه خوشه¬ای و بر اساس صفات مورفولوژیک 99 لاین گندم نان در 4 گروه اصلی قرار گرفتند. ضریب همبستگی بین عملکرد دانه و بیشتر صفات مورد مطالعه مثبت و معنی¬دار بود. هم¬چنین، تنوع ژنتیکی 97 لاین و 50 رقم گندم نان با استفاده از 20 مکان ssr بررسی شد. از20 جفت آغازگر ssr، 19 آغازگر بین گیاهان چند¬شکلی نشان دادند. در مجموع 61 آلل در 149 لاین و رقم مشاهده شد. تعدا آلل در هر لوکوس بین 1 (xgwm 44) تا 7 (47xgwm) متغیر و میانگین آن 40/3 بود. بیشترین مقدار میانگین هتروزیگوسیتی مورد انتظار (70/0) و مشاهده شده (86/0) و هم¬چنین بیشترین میزان شاخص اطلاعاتی شانون (2/1) مربوط به مکان¬های ssr، xgwm149 و xgwm160 بود. میانگین مقادیر هتروزیگوسیتی مورد انتظار (he)، مشاهده شده (ho) و شاخص شانون (i) به ترتیب برای ارقام 46/0، 39/0، 75/0 و برای لاین¬ها 48/0، 42/0، 82/0 بود. تجزیه خوشه¬ای بر اساس 19 مکان ssr، به روش upgma و ضرایب تشابه تطابق ساده، 149 لاین و رقم را در 5 گروه اصلی قرارداد. تنوع ژنتیکی نسبتا بالا در ارقام مورد مطالعه شاید به این دلیل است که ارقام و لاین¬¬ها از مناطق مختلف جغرافیایی ایران است. ارقام و لاین¬هایی که در گروه¬های مختلف قرار گرفتند می¬توانند در برنامه¬های بعدی گندم بطور بالقوه به عنوان والدین تلاقی در نظر گرفته شوند.