ذرت به دلیل اهمیت بالایی که در تغذی? انسان و دام داشته و سازگاری گسترده ای نیز با مناطق آب و هوایی معتدل و گرمسیری دارد، یکی از گیاهان زراعی راهبردی محسوب می شود) یزدانی و همکاران2008 (افزایش سطح زیر کشت ذرت طی چند ده? گذشته، فشرده سازی سیستم های کشت این گیاه به همراه نیاز بالای ذرت به عناصر غذایی موجب شده است که علاوه بر مصرف مفرط نهاده های شیمیایی، هزینه های تولید افزایش یافته و خطرات زیست محیطی ایجاد شود(بیاری وهمکاران 2008) عناصر غذائی کم مصرف عناصر بسیار لازم و اساسی برای رشد و نمو گیاهان هستندکه در مقادیری کمتر از عناصر غذایی اصلی ازقبیل نیتروژن، فسفر و پتاسیم مصرف می شوند . این عناصر شامل آهن، روی، مس، مولیبدن، بر، منگنز و کلر هستند. در برخی از گیاهان نظیر برنج ودم اسب، سیلیسیوم نیز جزء عناصر کم مصرف محسوب می شود(هرگرت و همکاران 1996) کمبود عناصر کم نیاز آهن و روی دربسیاری از محصولات زراعی در سطح جهان، به ویژه درخاک های آهکی ایران به علت ph قلیایی و درصد بالای آهک رایج است(عشقی زاده و همکاران 1387) نتایج بسیاری ازمطالعات نشان داده است که کارایی روشهای مختلف کود دهی دربرطرف کردن کمبود آهن و روی درگیاهان زراعی پایین است(خوشگفتار و همکاران 2006) از این رو یافتن راهکارهای اثربخش، دارای توجیه اقتصادی وسازگار با محیط زیست درمبارزه باکمبو دعناصر غذایی مورد توجه می باشد.کاشت گیاهان مقاوم به کمبودآهن وروی یکی ازروشهای مناسب وکارآمد برای پیشگیری ازکمبود این عناصراست(ماشنر 1995) هریک ازعناصرکم مصرف نقش خاصی را در گیاه ایفا می کنند و وجود این عناصر در حد کفایت برای کامل کردن چرخه زندگی و رشد گیاه لازم است . نقش این عناصر از واکنشهای بسیار ساده تا خیلی پیچیده را در برمیگیرد و نقشی که عنصر ریز مغذی را عنصر دیگر نمیتواند به عهده بگیرد. دراین میان، عنصر روی جایگاه ویژه ای داشته و کمبود آن در کنار برخی دیگر از ریزمغذی ها، مانندآهن درمقیاس جهانی قابل مشاهده است(jolley, v. d. and j. c. brown. 1989) ازسوی دیگر، در میان گیاهان زراعی، ذرت ازجمله گیاهانی است که بیشترین حساسیت را به کمبود عنصر روی به دلیل نیازهای بیوشیمیایی دارد(مارچنر 1995) سه عنصر ریزمغذی آهن، روی و منگنز بیش از سایر عناصر در امر تغذیه ذرت نقش دارند. آهن درساختمان سیتوکروم به عنوان ناقل الکترون در سیستم های فتوسنتزی برای تنفس و عملیات اکسیداسیون و احیاء و ساخت کلروفیل دخالت دارد(ملکوتی 1999). روی عنصر مهم درفعالیت آنزیم های دهیدرژناز، پروتئیناز و تنظیم کننده های رشداست عقیمی دانه های گرده،کوچکی اندازه برگ، وجود نوارهای روشن در امتداد رگبرگ اصلی برگ و کوتولگی گیاه از علایم کمبود این عنصر است(ملکوتی 1999) منگنز در ترکیب آنزیم های فتوسنتزی وتنفسی نقش داشته و از تجمع نیترات در بافتهای گیاهی جلوگیری می کند. کاهش رشد، زردی، کاهش ارتفاع گیاه، عقیمی دانه های گرده وکاهش تعداد پنجه درگیاه از عوارض کمبود منگنز است(ضیائیان 1998).کودهای ریزمغذی چهار درصدکل کودهای مصرفی را در جهان تشکیل می دهند اما در ایران این مقدار در حدود 17 درصد است(ملکوتی 1999) مصرف خاکی و برگی عناصر ریزمغذی آهن، روی، منگنز و مس در امر تغذیه ذرت باعث افزایش عملکرد علوفه و نیز عملکرد دانه می شود که در این بین نقش مثبت آهن و روی در افزایش عملکرد بیش از نقش منگنز و مس است(ضیائیان 1998) مصرف برگی عناصر کم مصرف، تیمار بذرها و مصرف خاکی عناصر ریزمغذی روی و منگنز می تواند باعث افزایش عملکرد و وزن خشک اندامهای هوایی ذرت شود ولی بهترین روش در این بین تلفیق سه روش فوق با یکدیگر است(ضیائیان 1998). مصرف توأم سه عنصر ریزمغذی آهن، روی و منگنز بیش از مصرف تک به تک عناصر فوق می تواند در افزایش عملکرد دانه و ماده خشک تولیدی ذرت موثر باشد. مطالعات نشان داده که گیاهانی ازقبیل ذرت وسورگوم توانایی تراوش مولکولهای خاصی بانام فیتوسایدرفور را دارندکه باعث افزایش قابلیت جذب آهن توسط گیاه می شود ولی باوجود بهره گیری از چنین توانایی به دلیل داشتن ریشه های افشان و سطحی، این توانایی کمرنگ شده و علائم کمبود آهن درآنها مشاهده می شود(پیسل 1981). در افزایش عملکرد ذرت مصرف برگی عناصر ریزمغذی درشرایط تنش خشکی به دلیل بهبود پدیده های فتوشیمیایی وافزایش غلظت کلروفیل وکاروتن می تواند مفید باشد(آسوردولوا 1971). عبدالسلام وهمکاران درمطالعه روشهای تغذیه گیاهی باعناصرکم مصرف روی، منگنز و مس اظهارکردندکه مصرف برگی این عناصر بیشتر از مصرف خاکی و یا تیمار نمودن بذر با عناصر فوق باعث افزایش عملکرد و اجزای عملکرد ذرت می شود. (عبدالسلام 1994) مطالعات نشان داد مصرف توأم سه عنصر ریزمغذی آهن، روی و منگنز بیش از مصرف تک به تک عناصر فوق می تواند در افزایش عملکرد دانه و ماده خشک تولیدی ذرت موثر باشد(ماکروول 2002) در افزایش عملکرد ذرت مصرف برگی عناصر ریز مغذی در شرایط تنش خشکی به دلیل بهبود پدیده های فتوشیمیایی و افزایش غلظت کلروفیل و کاروتن می تواند مفید باشد(آسوردولوا 1971) ایسار نکورا (1976) اعلام نمود که کمبود روی مرحل? گرده افشانی را در ذرت بیش از 15 روز به تأخیر می اندازد. هانگ و جی یان(2007) اعلام نمودند با افزایش کاربرد روی، غلظت روی در ریشه، ساقه و برگ ذرت افزایش می یابد به طوری که مقدار آن در اندام های هوایی بیشتر از ریشه می باشد. به گزارش یتس و همکاران (1953)محلول پاشی با سولفات روی موجب بهبود رشد ذرت گردید ولی تأثیر کمی بر عملکرد داشت. محسنی و همکاران(2006) اعلام نمودند مصرف اسید بوریک و سولفات روی تأثیر معن یداری بر میانگین عملکرد دانه در واحد سطح و عملکرد بلال داشت. وایتی وچامبلیس مشکل اساسی ذرت، سورگوم، غلات دانه ریز و بادام زمینی در نواحی مرکزی و شمال فلوریدا را کمبود عناصر ریزمغذی آهن، روی، منگنز و مس دانسته که ناشی از وجود خاکهای شنی با ph بالای خاک وعدم محتوای ماده آلی کم مصرف کودهای ریزمغذی درگذشته است. آنها عنوان کردند مصرف برگی این عناصربه میزان سه کیلوگرم در هکتار در دفعات متعدد می تواند در رفع کمبود عناصر مزبور کمک کند.( mendoza, a.b. 1999) محلول پاشی گیاهان مرتعی فلوریدای آمریکا با عناصر ریزمغذی آهن، مس، روی، منگنز و کبالت در افزایش علوفه تولیدی در مراتع و کاهش بیماری ورم پستان و مصونیت دامهای گوشتی ازعوامل بیماریزا موثر واقع شده است(malakoti, m. j., and tehrani, m. m. 1999). علیرغم تمامی این موارد بررسی یکجای تمامی عناصر ریز برمغذی بر خصوصیات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و کیفیت علوفه ذرت حائز اهمیت است

به منظور بررسی تأثیر محلول پاشی عناصر میکرو بر تولید علوفه و دانه ذرت رقم 704 ksc، دو آزمایش جداگانه اجرا گردید. در آزمایش اول اثر تیمارها بر عملکرد دانه، اجزا عملکرد و خصوصیات مورفولوژیک و زراعی و در آزمایش دوم اثر تیمارها بر عملکرد و کیفیت علوفه و خصوصیات مورفولوژیک گیاه مورد بررسی قرار گرفت. تیمارها شامل عناصر کم مصرف آهن، روی، بر، منگنز، آهن +روی ،آهن+ بُر، آهن+ منگنز، روی+ بُر، روی+ منگنز، بُر+ منگنز، آهن+ روی+ بُر، آهن+ روی+ منگنز، آهن+ بُر+ منگنز، روی+ بُر+ منگنز، آهن+ روی+ بُر+ منگنز، محصول کودی با نام تجاری آلگار و آب به عنوان شاهد بودند که بر اساس دز توصیه شده کارخانه سازنده در دو مرحله 4 تا 6 برگی و قبل از گرده افشانی گیاه اعمال شدند. در این آزمایشات صفات کمی و کیفی ذرت دانه ای و علوفه ای از جمله ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد برگ، وزن تر بوته، وزن خشک بوته، طول بلال، تعداد دانه در بلال، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و بیولوژیک و نیز درصد پروتئین خام، درصد خاکستر و میزان الیاف خام مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر تیمار ها بر بیشتر صفات، معنی دار و بیشترین مقدار این شاخص ها در تیمار محلول پاشی کود کامل میکرو (آهن+ روی+ بُر+ منگنز) بود که با تیمارهای آهن+ روی+ بُر و آهن+ روی+ منگنز از لحاظ آماری اختلاف معنی داری نداشت. در بین تمام تیمارها و در تمامی صفات اندازه گیری شده تیمار شاهد کمترین مقدار را نشان داد.