چکیده: آسمان از مهمترین تجلیات قداست و در واقع جلوه گاه ساحت اقدس و حوزه ی اقتدار الهی تلقی می شده است. آثار ادبی و هنری و مذهبی اقوام و ملل مختلف، جلوه گاه باورهایی اند که آشکار و نهان از گذشته های دور تا به حال زنده اند. بررسی جایگاه و مفهوم آسمان از مناظر مختلف در ایران، در واقع می تواند به شناخت نقش باورهای مربوط به آن و تأثیر آن در خلق آثار هنری، ادبی، عرفانی و... توسط مردمی که با این باورها رشد کرده و بالیده اند کمک کند. در این مجال نیز با بررسی آسمان در نگاره های دو نسخه ی خاوران نامه ترکمانان و شاهنامه ی شاه طهماسبی در پی آنیم تا به کشف تأثیر مفاهیم و عقاید مختلف در ارتباط با مفهوم آسمان در نگره و دل هنرمند نگارگر بپردازیم که آیا نگارگر در این دو نسخه کاملاً روائی و صرفاً مطابق متن، بدون هیچ خیال پردازی آسمان را به تصویر کشیده یا بنابر آنچه که در ساحت خیال خود از آن صحنه پرورانده با توجه به پیش زمینه های فرهنگی و اعتقادی، آسمان را مصور کرده و آنچه با چشم دل از آن صحنه در ذهن خود پرورانده را به تجلی گذارده است؟ در بیان این مطلب که در این پژوهش به چه دلیل دو نسخه ی مذکور از این دو دوره انتخاب گشته است باید گفت که دو نسخه ی برگزیده از لحاظ موضوعی با یکدیگر هماهنگ بوده و هر دو دارای مضمونی حماسی اند و در واقع خاوران نامه ی ابن حسام تقلیدی از شاهنامه ی فردوسی است؛ از طرفی این دو نسخه ی خطی مربوط به دو دوره ی متفاوت بوده که شاهنامه ی شاه طهماسبی متعلق به دوره ی اوج نگارگری ایران است که در آن شاهد غنای رنگ، ترکیب بندی منسجم و پرداخت موفق نگاره ها هستیم، و نیز نسخه ی خاوران نامه که مربوط به مکتب تجاری شیراز در دوره ی ترکمانان می باشد دارای ویژگی های سبک شناسی خاص خود می باشد که می توان گفت بهترین و کاملترین اثر باقی مانده از خاوران نامه از این دوره می باشد و هر یک از نسخ مزبور به پیروی از سبک هنری رایج زمان خود، دارای تمایزات و اختلافاتی بوده اند که این مسأله به هر چه بهتر شدن بررسی تطبیقی تصاویر کمک شایانی خواهد کرد. طی بررسی هایی که از 17 نگاره دو نسخه فوق الذکر بعمل آمده است، می توان به این نتیجه رسید که تصویر آسمان اکثر اوقات، هماهنگ با مضمون نهفته در دل ماجرا بازنمایی شده است که هنرمند مطابق با نگره ی خود به مدد طرح و رنگ و شیوه ی شخصی خود در تجلی آن کوشیده است. واژگان کلیدی: مکتب ترکمانان شیراز، مکتب تبریز صفوی، شاهنامه شاه طهماسب، خاوران نامه، آسمان، نگارگری.