. در این پژوهش، جدایه مادری trichoderma viride با استفاده از دستگاه گاماسل باچشمه کبالت 60 (اکتیویته 2500 کوری و نرخ دز 23/0 گری در ثانیه) در محدوده دز 250 گری مورد پرتوتابی با اشعه گاما قرار گرفت و 26 جدایه جهش یافته از یک جدایه مادری (تیپ وحشی) انتخاب شدند. جهت بررسی خواص آنتاگونیستی جدایه های جهش یافته نسبت به جدایه مادری، این جدایه ها با آزمون های کشت متقابل، متابولیت های فرار و ترشحات مایع خارج سلولی نسبت به بیمار گر های fusarium graminearum schwabe، m. phaseolina، rhizoctonia solani kühn. (ag4) و sclerotinia sclerotiorum (lib.) de bary در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند.به منظور بررسی اثر جدایه های آنتاگونیست بر رشد رویشی کنجد و جلوگیری از فعالیت بیماری-زایی m. phaseolina مورد ارزیابی قرار گرفتند. این آزمون در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 18 تیمار و چهار تکرار انجام پذیرفت.. به موازات مطالعات آزمایشگاهی و گلخانه ای، مطالعات مولکولی با استفاده از نشانگر های مولکولی (rep-pcr و rapd) برای ارزیابی تغییرات ژنتیکی جدایه های جهش یافته نسبت به جدایه مادری نیز صورت گرفت.