از نخستین و مهمترین چالشهای رودروی انجام پروژه های انتخاب مناسب ترین روش اجرای پروژه می باشد. برای اجرای پروژه روشهای گوناگونی وجود دارد که اجرای پروژه به روش epc (engineering , procurement, construction) در بعضی موار راهکاری مناسب به نظر می رسد. شناخت کامل اهداف و عوامل مختلف پروژه از جمله عدم قطعیت ها و ریسک های موجود، تعامل این اهداف با روش اجرای پروژه و نهایتا مدیریت انها امری ضروری می باشد. در این تحقیق ابتدا به شناسایی ریسک های پروژه های epc در تمامی مراحل اجرایی پروژه از ابتدای تعریف تا دوره گارانتی را در نظر گرفتن تجربیات پروژه های در حال اجرا، روش های پیشنهادی در مراجع و استانداردهای مختلف پرداخته شده است. پس از شناسایی یا استفاده از روش های آماری پیشنهادی در استاندارد pmbok (دو عاملی) و روش هایی همچون fmea (failer mode and effect analysis) (سه عاملی) و روش پیشنهادی (چهارعاملی) با توجه به پارامترهای مختلف از جمله احتمال وقوع، شدت تاثیر، احتمال کشف، احتمال پاسخگویی (توان پاسخگویی) نسبت به طبقه بندی و اولویت بندی ریسک ها اقدام گردیده است. سپس روش های مختلف با هم مقایسه شده به بررسی تاثیر هر یک از پارامترها در طبقه بندی انجام شده و تفسیر نتایج حاصل پرداخته می شود. در نهایت نسبت به انتخاب مناسب ترین روش و پارامترهای موثر با توجه به اهداف کلی پروژه (زمان، هزینه، کیفیت و محدوده) اقدام میگردد.

چکیده امروزه تقریباً تمامی شرکت¬های بزرگ، بویژه در صنایع پیشرو به اهمیت موضوع بهبود فرایندهای مدیریت پروژه پی برده اند؛ و تجربه پذیرش مشاوره هایی در این زمینه را داشته یا در آغاز این راهند. استانداردهای مدیریت پروژه (pmbok, prince,…) بعنوان "پایگاه دانش" در کنار مدل¬های بلوغ ارائه شده توسط تدوین کنندگان همین استانداردها (opm3,p3m3,….) بعنوان "ابزار سنجش و بهبود" ، سازمان¬ها را در این زمینه یاری می¬رسانند. در این میان آنچه وجه تمایز شرکت¬های مختلف است، هنر بکارگیری درست این فرایندها و حاصل شدن بهبودی اثربخش است. به منظور جستجوی قسمت کوچکی از تجربیات صنعت که منجر به این اثربخشی شود، بهبود فرایندها در چند لایه مورد توجه این تحقیق قرار گرفت. بدین ترتیب که پس از یک مرتبه بکارگیری یکی از مدل¬های بلوغ که بر مبنای استاندارد pmbok بنیان نهاده شده (مدل بلوغ¬ بهبود فرایندهای مدیریت پروژه ویسوکی) بصورت مطالعه موردی مهم¬ترین فاز نیازمند توسعه در مدل¬های بلوغ، "فاز برنامه¬ریزی بهبود" تشخیص داده شد و پس از این شناسایی تمرکز اصلی پژوهش را بر توسعه این فاز بنا نهادیم؛ ابتدا از طریق یکسری مصاحبه با مشاوران مدیریت پروژه معیارهای اولویت¬بندی فرایندها به منظور برنامه ریزی بهبود شناسایی شدند؛ در ادامه از طریق تعدادی پرسشنامه هر کدام از این معیارها مورد واکاوی بیشتر قرار گرفت؛ بعنوان نمونه یکی از این معیارهای شناسایی و بررسی شده میزان تاثیر هر کدام از فرایندها در "موفقیت پروژه¬ها" بود که با دقت بیشتری نسبت به سایر معیارها در دو جامعه متفاوت شرکت¬های نفتی و شرکت¬های ساختمانی بزرگ به عنوان یکی از نقاط تمرکز تحقیق مورد توجه قرار گرفت؛ به همین ترتیب سایر معیارها در جامعه¬های مناسب بررسی شدند و سعی شد الگویی جهت اولویت بندی فرایندها در فاز برنامه ریزی بهبود ارائه گردد. در عین حال توجه داشته ایم که در لایه ¬های بیرونی¬تر از فاز برنامه ریزی بهبود، توجه به "سایر فازهای مدل¬های بلوغ (فازهای ارزیابی، پیاده¬سازی بهبود، و تکرار چرخه)"، و نیز کلیت چالش¬های پیش رو در مشاوره بهبود فرایندهای مدیریت پروژه بعنوان سطحی بیرونی و تاثیرگذار بر فازهای بهبود از نظر غافل نماند.

نیاز به توسعه حمل و نقل، توسعه زیرساخت های حمل و نقل ریلی را با توجه به مزیت های نسبی آن مورد توجه قرار داده است. با توجه به حجم بالای منابع مالی مورد نیاز برای این بخش، دولت در برنامه پنجم توسعه، مشارکت بخش خصوصی را در حوزه پروژه های زیربنایی حمل و نقل ریلی پیش بینی نموده است. در این راستا شرکت راه آهن ج.ا.ا پروژه های زیربنایی خود را جهت جذب سرمایه و اجرا به روش bot و epcf معرفی کرده است. با این وجود برای تعداد کمی از این پروژه ها، از سوی بخش خصوصی پیشنهاد ارائه شده است که آن ها نیز در نهایی شدن قرارداد ناکام بوده است. تحقیق حاضر در جهت بررسی امکان مشارکت بخش خصوصی در پروژه های زیربنایی شرکت راه آهن ج.ا.ا، با نگاهی به وضعیت حمل و نقل ریلی کشور به بررسی مشکلات و چالش های پیش روی پروژه های مشارکتی در جهت اجرایی شدن آن ها می پردازد. در انتها نیز به تحلیل عوامل تاثیرگذار بر این پروژه ها و ارائه راهکارهایی برای بهبود شرایط جاری و اجرایی شدن پروژه های مشارکتی ریلی می پردازد. نتایج تحقیق مشخص نمود که اجرای این پروژه ها فاصله زیادی با ادبیات موضوع و نمونه های موفق جهانی دارد؛ به طوری که در همان مرحله اول مشارکت ها (مذاکرات) با شکست روبرو بوده است. لذا در شرایط جاری اجرای این پروژه ها امکان پذیر نبوده و بدون حمایت های دولتی، چالش های عمده ای پیش روی این صنعت خواهد بود. همچنین نتایج گویای این امر است که مشکلات در اعطای تضمین حداقل درآمد به بخش خصوصی، عمده ترین مانع در اجرایی شدن پروژه های مشارکتی می باشد. ضمن این که پرداخت نشدن منافع ملی پروژه ها به بخش خصوصی و عدم ثبات سازمانی در شرکت راه آهن در مراتب بعدی قرار دارند.

یکی از مهمترین دغدغه های مدیران ارشد سازمان های پروژه محور ، ارزیابی عملکرد پروژه های سازمان و همچنین رتبه بندی پروژه ها بر اساس شاخص های کاربردی در طول اجرای پروژه است. در سال های اخیر بحث سیستم های سنجش عملکرد به منظور راهبری هوشیارانه تر یک سازمان به سوی اهداف تعیین شده شکل جدی تری به خود گرفته است. ایجاد ابزاری تا بدان وسیله مدیران بتوانند بین وضعیت موجود و برنامه آرمانی ،شکاف عملکردی موجود را شناسایی کرده و برای رفع آن تصمیم سازی کنند. تا کنون مدل ها و رویکرد های زیادی سعی در ارزیابی عملکرد پروژه ها داشته اند، که به مرور زمان تکمیل و جامع تر شده اند. اما اکثر این مدل ها و رویکرد ها به ارزیابی یک پروژه آن هم در انتهای آن می پردازد، در صورتی که اگر بخواهیم به ارزیابی همه پروژه های سازمان در کنار هم بپردازیم،کمبودی در این زمینه احساس می شود، چراکه مدیران اکثر شرکت ها چه کارفرمایی و چه پیمانکاری در سطوح مختلف، می خواهند بدانند، که چگونه می توان عملکرد سبدی از پروژه های مختلف را با یکدیگر مقایسه کرد. در همین راستا این موضوع، هدف تحقیق پیش رو قرار گرفت. و در ادامه با بررسی پیشینه تحقیق، حوزه های مهم در عوامل موفقیت پروژه ها شناسایی و سعی شد تا با همکاری کارشناسان سازمان مورد نظر (شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران) شاخص های عملکردی مناسب در این حوزه ها شناسایی شود. در نهایت با استفاده از آنها به ارزیابی عملکرد پروژه های سازمان پرداخت شد. از آنجا که شاخص های شناسایی شده دارای واحد های متفاوتی بودند و لازم بود این شاخص ها به نحوی با هم ترکیب و یک امتیاز عملکردی برای هر پروژه بدست آید، لذا از رویکرد تحلیل پوششی داده ها به عنوان بهترین روش برای این کار، استفاده شد.

این پژوهش تلفیقی از مدلسازی چهاربعدی اطلاعات ساختمان و مدل موقعیت مکانی بوده که به وسیله ابزارهای فناوری اطلاعات با دو شیوه نمایش واقعیت مجازی و واقعیت افزوده پیاده شده است.