گناباد با پیشینه بسیار کهن و با غنای فرهنگی ارزشمند در بردارنده مجموعه گران قدری است که با مطالعه در تاریخ این سرزمین با ابعاد مختلف آن آشنا می شویم. از جمله این ارزشها ظهور و رشد دانشوران و فرهیختکان شیعه گنابادی است. افرادی که هر یک در تاریخ پر فراز و نشیب این سرزمین نقش داشته اند، چون قاسمی گنابادی، پروین گنابادی در علم و ادب، بهلول گنابادی در علوم دینی و مبارزات ستم شاهی، ملاظفر گنابادی و دو فرزندش در نجوم و موثر در تمرکز و بسط اولین حکومت شیعی در ایران توسط صفویان و ... از لابلای اسناد تاریخی این گونه برداشت می گردد که فرهنگ قوی شیعه از سالیان دور در این خطه استقرار داشته و این فرهنگ از جمله عوامل اصلی رشد و بالندگی اندیشمندان فقها، شعرا، منجمان و در یک کلام فرهیختگانی است که در این پژوهش به معرفی و شناسایی آنها و آثارشان توجه شده است.