نام پژوهشگر: منوچهر فرجزاده اصل

تحلیل اثرات الگوی پیوند از دور دریای شمال- خزر (ncp) بر نوسانات دمایی ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1392
  داریوش حاتمی زرنه   یوسف قویدل رحیمی

در میان عناصر اقلیمی، دما می تواند عناصر دیگر مانند بارش، باد، نم نسبی و.... را تحت تاٌثیر قرار دهد. اما در نهایت، ماهیت و کلیت همه ی این عناصر متاٌثر از یک سری عوامل دیگر است که می تواند تحت تاٌثیر دگرگونی ها و افت و خیزهای عناصر و عوامل آب و هوایی مناطق بسیار دورتر از منطقه مورد نظر از جمله شاخص های گردش جوی قرار بگیرد. پژوهش حاضر جهت آشکارسازی تاٌثیر شاخص الگوی پیوند از دور دریای شمال-خزر بر روی دماهای (حداقل، متوسط و حداکثر) ایران، در قالب ماهانه، فصلی و دوره ای(سرد و گرم) انجام شد. داده های مورد استفاده شامل داده های دمای 17 ایستگاه سینوپتیک کشور و مقادیر متناظر آن ، داده های مربوط به شاخص معرف الگوی پیوند از دور دریای شمال-خزر در بازه زمانی 60 ساله از سال ??51 تا ??1? و همچنین داده های سطوح فوقانی جو می باشد. روش اصلی مورد استفاده در مطالعه ی پیش رو، روش همبستگی پیرسون می باشد. نتایج نشان داد که الگوی مذکور بر دماهای حداقل، متوسط و حداکثر کشور تاٌثیرگذار می باشد. در بررسی ارتباط ماهانه ی دماهای حداقل و متوسط ایران با الگوی پیوند از دور دریای شمال-خزر مشخص شد که این ارتباط به ترتیب در ماه های ژانویه، مارس و فوریه معکوس و معنی دار بوده اما ارتباط ماها نه ی دماهای حداکثر در ژانویه، فوریه و مارس معکوس و معنی دار است. بررسی فصلی نیز حاکی از ارتباط معکوس دماهای حداقل و متوسط و حداکثر فصل زمستان با شاخص مذکور بود. به لحاظ دوره ای نیز نتایج بیانگر ارتباط قوی دوره ی سرد و ارتباط نسبتاٌ ضعیف دوره ی گرم دماها با شاخص مورد مطالعه می باشد. مقادیر دمای ایستگاه ها در فاز مثبت کمتر از فاز منفی بود. به لحاظ مکانی، دمای ایستگاه های شمالی، شمال غربی و غربی بیشترین ارتباط را با الگوی مورد مطالعه داشتند. تحلیل های سینوپتیک نشان داد که در فاز مثبت استقرار پشته ی بر روی اروپا و دریای شمال و همچنین قرارگیری ایران در زیر محور ناوه عمیق موجب انتقال هوای سرد عرض های بالا و سرمایش هوای ایران در فاز مثبت شده و این وضعیت در فاز منفی برعکس می باشد.