پژوهش حاضر ضمن تبیین و بررسی مستندات قرآنی خطبه امام رضا? که در بیان فضل و رتبه امام در مرو ایراد فرمودند به اثبات وجوب سه ویژگی اساسی برای امام به عنوان جانشین پیامبر? می پردازد که از منظر آیات مورد استناد ایشان در خطبه مذکور و همچنین روایات تأویلی وارده در ذیل آنها به دست می آید. سه ویژگی عمده انتصاب الهی، عصمت و علم که به فرموده امام رضا?، عقول مردم از درک و تشخیص آن عاجزند و لذا تعیین امام را در انحصار خداوند قرار می دهد. این پژوهش با بررسی دسته ای از آیات ناظر به هر ویژگی ذیل یک فصل مجزا، به این نتیجه مهم منتهی می شود که مقام امامت و جانشینی پیامبر? بعد از رحلت ایشان، بر طبق حدیث جابر بن عبدالله انصاری، در وجود مبارک حضرت علی? و یازده تن از فرزندان ایشان خلاصه می شود که همگی از جانب خداوند تعیین شده و صاحب عصمت، علم لدنی و افضلیت می باشند. همچنین در این پژوهش با بررسی آیات مورد استناد امام رضا? به اثبات امامت مولا علی? و بیان عدم لیاقت غاصبین خلافت در غصب این منصب الهی و فرجام شوم ایشان پرداخته شده است. واژگان کلیدی: امام، انتصاب الهی، عصمت، علم لدنی، اکمال دین، غصب خلافت