چکیده: با ظهور دین مبین اسلام و شکل گیری حکومت اسلامی توسط نبی مکرم اسلام، از یک سو در پرتو تعالیم و مبانی اصیل اسلامی، زمینه های بالقوه گسترش اسلام و تحقق فتوحات اسلامی، هموار گردیده و از دیگر سوی، رکود فکری و فرهنگی اعتقادی و اقتصادی ایران عهد ساسانی و انحطاط جامعه و حکومت و جنگ های طولانی و فرسایشی، بی عدالتی ها و ایجاد شکاف فاصله عمیق بین طبقات حاکم و توده عوام در عهد ساسانی به گونه ای به وجود آمده بود که طبقات اشراف و روحانیان، کاملا از طبقه‏های دیگر ممتاز بودند. تمامی پست ها و شغل های حساس اجتماعی مخصوص آنان بود. پیشه‏وران و دهقانان از تمام مزایای حقوقی اجتماعی محروم بودند. به جز پرداخت مالیات و شرکت در جنگ ها، حق دیگری نداشتند. این عوامل سبب نارضایتی مردم را فراهم ساخته بود. حکومت اسلامی و مسلمانان در پرتو قرآن کریم و وعده های پیامبر بزرگوار اسلام مبنی بر شکست کسرائیان و قیصران، در فکر حمله به ایران بودند. تا اینکه در زمان خلیفه دوم عمر (13 – 23 هـ.ق) زمینه های نفوذ مسلمانان در ایران هموار گردید. فتح ایران و دیگر بلاد شرقی دنیای اسلام از زمان خلیفه دوم از پی عوامل مختلف اعم از سیاسی، اقتصادی، اعتقادی و... صورت گرفت. گسترش دین مقدس اسلام، از مهمترین اهداف مسلمانان بود. گرچه کسب غنمیت هم در مراحل اولیه، طبق وعده ای که پیامبر (صلّی الله علیه و آله وسلم) داده بود و یا سخنانی که توسط افراد مختلف از جمله خلیفه دوم برای مردم بیان می شد و هم در مراحل بعدی که مسلمانها به غنائمی دست یافتند از انگیزه های دیگری بود که مسلمانها را تحریک می کرد که به حملات خود ادامه دهند. واژه های کلیدی: خلیفه، خلافت، بلاد، فتوحات.