مارگزیدگی یکی از مشکلات بهداشت عمومی در سطح جهان بویژه در مناطق روستایی است. سالانه بیش از سه میلیون مارگزیدگی در سراسر جهان رخ می دهد. مار جعفری (اکیس کاریناتوس) و گونه های مختلف آن مسئول بیشترین مرگ و میر نسبت به سایر مارها هستند. این مار یکی از خطرناکترین مارهای زهری در آسیای مرکزی و برخی مناطق آفریقا و بویژه در هند است. زهر این مار دارای اثرات هموتوکسیک بوده و با تهاجم به سیستم گردش خون سبب تغییرات شدید هموستاتیک از جمله تخریب دیواره ی عروق و خونریزی عمومیمی شود و بدین وسیله باعث مرگ قربانی می گردد. تحقیقات اخیر نشان داده است که برخی گیاهان می توانند اثر کشنده ی زهر بعضی از مارها را خنثی کنند. گیاه اسپند (پگانوم هارمالا) دارای خصوصیات فارماکولوژیکی بالقوه ای است و علی رغم مصرف گسترده ی آن در موارد مختلف، در مورد اثر ضد زهر مار جعفری ایران این گیاه تاکنون گزارشی منتشر نشده است و مطالعه ی حاضر نخستین گزارش در مورد توانایی اسپند در خنثی کردن نسبی اثر زهر این مار می باشد. جهت انجام این مطالعه 54 سر موش به وزن 5±30 گرم به نه گروه (a , b1, b2, c1, c2, d1, d2, e1, e2) با 5 پروتکل کاری تقسیم شدند. در گروه کنترل (پروتکل a) زهر با دوز mg/kg 10 به روش داخل صفاقی به موش ها تزریق شد که تمامی آن ها به طور میانگین پس از 80 دقیقه مردند. در گروه های b1 و b2، (پروتکل b)، عصاره ی گیاه در دوزهای مختلف ( mg/kg 15 و mg/kg 30) بلافاصله پس از تزریق زهر (همزمان با تزریق زهر) با دوز mg/kg 10 به موش ها تجویز گردید. در گروه های c1 و c2، (پروتکل c)، عصاره (با دوزهای mg/kg 15 و mg/kg 30)، 15 دقیقه پس از تزریق زهر (با دوز mg/kg 10 ) و در گروه های d1 وd2، (پروتکل d)، عصاره و زهر پس از محاسبه دوز (دوزهای مشابه با پروتکل c)، به مدت 30 دقیقه قبل از تزریق انکوبه و سپس به موش ها تزریق گردید. در دو گروه e1 و e2 نیز (پروتکل e)، فقط عصاره ی گیاه با دوز mg/kg 15 و mg/kg 30 به موش ها تزریق شد و زمان تزریق تا مرگ در تمام گروه ها ثبت گردید. میانگین زمان تا مرگ در گروه های b1 و b2 به ترتیب 232 و 235 دقیقه و در گروه های c1 و c2به ترتیب 246 و 220 دقیقه و در دو گروه d1 و d2به ترتیب 211 و 195 دقیقه ثبت گردید. نتایج نشان داد که تجویز تک دوز از عصاره ی گیاه اسپند در هر دو دوز mg/kg 15 و mg/kg 30زمان بروز مرگ را در هر سه پروتکل bو cو d به میزان معناداری در مقایسه با گروه کنترل به تاخیر می اندازد (p<0.001 ). قابل ذکر است که تمامی موش های دو گروه e1 و e2زنده ماندند.