نام پژوهشگر: مهری حسامی

طراحی و ساخت اثر حجمی محیطی معاصر با الهام از نقوش گیاهی آثار فلزکاری دوره ی تیموری
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر اسلامی تبریز - دانشکده هنرهای کاربردی 1392
  مهری حسامی   مرتضی میرغلامی

رابطه ی انسان امروز با محیط پیرامون خود استفاده از عناصر بصری در محیط های زندگی را ضروری می نماید. از سوی دیگر فراوانی نقوش به کار رفته در هنر اسلامی به خصوص فلزکاری دوره ی تیموری از چنان غنایی برخوردار است که در همه ی اعصار می توان از آن ها استفاده کرد. از جمله کاربری های قابل پیش بینی برای این نقوش، استفاده از آن ها در طراحی حجم محیطی است. با الهام از این نقوش در دنیای معاصر، می توان علاوه بر ایجاد آرامش و زیبایی در محیط زندگی و خلق آثاری با خصوصیات ایرانی- اسلامی و مطابق با عصر حاضر، مردم را با هنر و هویت فرهنگی خویش آشنا نمود. برای نیل به این هدف از روش توصیفی- تحلیلی، نسبت به جمع آوری داده از طریق مطالعات کتابخانه ای و میدانی و گردآوری تصاویر موجود در فضای مجازی درخصوص نقوش گیاهی آثار فلزکاری دوره ی تیموری و حجم های محیطی استفاده شده است. بررسی و آنالیز نقوش گیاهی آثار فلزی دوره ی تیموری در قالب14 نمونه ی موردی صورت گرفته است. این نمونه ها شامل: پارچ، بشقاب، سطل، کاسه، قلمدان، جا شمعی و انگشتر است. تحلیل و بررسی های انجام شده نشان می دهد که نقوش گیاهی به صورت اسلیمی و ختایی در این آثار به کار رفته است و اغلب طرح های کوچک اسلیمی به دو شکل (نواری و درهم تنیده) و بسیار منظم تکرار شده و نقوش ختایی نیز به شکل گل نیلوفر آبی، گل گرد پنج پر، چهار پر و سه پر و برگ استفاده شده است. تزئینات این آثار شامل نقوش خوشنویسی و هندسی نیز بوده است اما به شکل بسیار محدودتر و همچنین نقوش گیاهی به کار رفته بر روی این آثار نشان می دهد که این نقوش در عین استقلال، جزئی از کل طرح هستند و بیانگر «وحدت در کثرت» و «کثرت در وحدت» و تعالی و رشد است. در انتخاب این نقوش به فرم، کاربرد اشیاء، طبقه ی اجتماعی حامیان و هنرمندان آفریننده ی آن ها توجه شده است. پس از بررسی و استخراج این نقوش همچنین به ویژگی های حجم های محیطی معاصر و تعامل سنت و نو در این حجم ها پرداخته شد و نتایج حاصل در طراحی، ساخت و تزئین اثر محیطی با کاربری آبخوری (که در فرم و تزئینات آن از نقوش گیاهی و خوشنویسی استفاده شده) به کار گرفته شده است. کلید واژگان: آثار فلزکاری دوره ی تیموری، نقوش گیاهی، حجم محیطی، مبلمان شهری