یکی از چالش ها و مسائل حیاتیِ پیش روی جوامع اسلامی انحطاط امنیتی است. از سوی دیگر، فقه به عنوان یک دانش راهبردی در اسلام، و با عنایت به غایت آن در تأمین امنیت انسان در دنیا و آخرت، ظرفیت وسیعی در حوزه تأمین امنیت دارد. این رساله برای بررسی و پاسخگویی به این سوال اصلی تدوین شده است که : «مبانی فقهی امنیت در نظام اسلامی با عنایت به توسعه و تطوّر مفهوم امنیت چیست؟» جهت تحلیل و پاسخگویی به این سوال به یک چارچوب نظری تلفیقی بومی تمسک جستیم. این چارچوب نظری متشکل از نظریه «علل اربعه» از دانش فلسفه و «مصالح خمسه» از دانش فقه می باشد. براساس علل اربعه، هر پدیده و امر حادثی، مانند امنیت، برای تحققش در خارج نیازمند چهار علتِ مادی، صوری، فاعلی و غایی است. از سوی دیگر، غایت فقه، با عنایت به مصالح خمسه و ادله دیگر، تأمین امنیت انسان در دنیا و آخرت می باشد. تأمین امنیت انسان در دنیا و آخرت در گرو تحقق هر چهار علت است که با نبود یکی از علت ها، امنیت تأمین نمی شود (نتیجه تابع اخس مقدمات است). نکته شایان ذکر اینکه با تغییر هر علت، علت دیگر و معلول هم تغییر می کند، مثلاً گزاره دینی برای تحقق امنیت، به فاعل دینی هم نیاز دارد و با فاعل سکولار نمی شود گزاره فقهی را در تولید امنیتِ مبتنی بر مبانی فقهی به کار برد. برای بررسی مسئله به روش تحقیق استنباطیِ استنادی (با بهره گیری از نظریه دلالتها در اصول فقه)، دست یازیدیم. بر این اساس، مبانی فقهیِ امنیت را در حوزه های مواد، سطوح (فردی، خانوادگی، اجتماعی، ملی و جهانی)، انواع ( نظامی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، قضایی و زیست محیطی)، کارگزاران و غایت استخراج و استنتاج نموده و تحلیل کرده ایم.