دیابت شیرین از شایع ترین اختلالات متابولیک است که با عوارض متعددی مانند اختلال در یادگیری و حافظه همراه است. گیاه تمشک سیاه وحشی (rubus fruticosus) یادگیری و حافظه را در موش های صحرایی پیر بهبود می بخشد. در این پژوهش به بررسی اثر تجویز خوراکی عصاره هیدرواتانولی تمشک سیاه وحشی ( mg/kg 100 و 200 و 400) به مدت 30 روز بر حافظه و یادگیری احترازی غیرفعال در موش های صحرایی کنترل و دیابتی پرداختیم. دیابت با تزریق داخل صفاقی استرپتوزوسین(stz) با دوز mg/kg 60 به حیوانات القاء شد. سه روز بعد از تزریق، قند خون موش ها اندازه گیری شد و حیواناتی که قند خون آن ها بیشتر از mg/ml 250 بود دیابتی در نظر گرفته شدند. از روز شروع هیپرگلیسمی، به مدت 30 روز تجویز انجام گرفت. در پایان یادگیری احترازی غیرفعال انجام شد و 24 ساعت پس از آن، تست حافظه گرفته شد. دیابت سبب اختلال حافظه و یادگیری احترازی غیرفعال در حیوانات گردید. تجویز عصاره هیدرواتانولی تمشک وحشی سبب بهبود معنادار یادگیری و حافظه در موش های کنترل گردید و اختلال یادگیری و حافظه در موش های دیابتی را به صورت معنی داری اصلاح نمود. کاهش وزن و هیپرگلیسمی موش های دیابتی تحت درمان نسبت به موش های دیابتی درمان نشده کمتر بود. احتمالاً آثار هیپوگلیسمی و آنتی اکسیدانی تمشک در نتایج به دست آمده بر روی حافظه و یادگیری در دیابت موثر بوده است. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که تجویز 30 روزه r.fruticosus سبب حفاظت از اختلالات شناختی در موش های دیابتی می شود. احتمالاً اثرات آنتی اکسیدانی، ضد التهابی و نوروپروتکتیوی این گیاه باعث بوجود آمدن این اثرات شده است. با انجام پژوهش های تکمیلی بالینی شاید بتوان از این گیاه به عنوان یک مکمل همراه در بهبود اختلالات شناختی ناشی از دیابت استفاده کرد.