آتوسا شمالی نادیه ایمانی
خانه اساساً مقوله ای از جنس فرهنگ است و مفهوم خانه هر قومیت را، فرهنگ آن قوم تعیین می کند. در فرهنگ قوم ترکمن منبع الهام طبیعت است. این قوم از بسیاری از عناصر محیط طبیعی، در فضای داخل و خارج خانه اش استفاده نموده و آن ها را در شیوه ساخت (آلاچیق و خانه ترکمن)، مصالح، نمادها و نشانه ها، و حتی در فعالیت های داخل خانه، آیین ها، و سایر ابعاد اجتماعی آن، به کار بسته است. قوم ترکمن در طی قرون در صحرا زندگی کرده، آسمان مظهر تجلی آمال هایش بوده است. همین باعث شده آسمان با فرم گنبدی شکل در آلاچیق ظهور نماید. آن ها سالیان سال در آلاچیق هایشان زندگی می کردند، اما بنا به دلایلی مجبور به اسکان اجباری شدند. این اسکان اجباری مسکن ترکمن را به شدت تحت تاثیر قرار داد. خانه های ترکمن بر اساس خانه های روس، و به دست معماران آن ها ساخته می شدند. کالبد اصلی این خانه ها همان خانه های روس بودند. اما تاثیری که آلاچیق ترکمن بر این خانه ها داشت، در تزئینات آن، و همچنین در روابط و عملکرد فضاهای آن بود. به این شکل که قوم ترکمن فرهنگ خود، و نحوه ی معیشت خود را درون خانه های روس به جریان گذاشته و به مرور زمان تغییراتی نیز در کالبد آن ایجاد نمود. این تغییرات کالبدی با الهام گرفتن از زندگی داخل آلاچیق بوجود آمد. به این گونه که ساختار و مصالح مورد استفاده در آلاچیق ها در راستای اقلیم به کار گرفته می شدند. قوم ترکمن همین اصول را در کالبد خانه ها به کار گرفته است. این پژوهش با بررسی فرهنگ ترکمن و خصوصیات این قوم از یک سو و باززنده سازی نمادها و نشانه ها و مقدسات آنها در محیط زندگی امروز در پی آن بوده تا علاوه بر خلق فضایی مطلوب برای زندگی در این بستر، هنر و میراث فرهنگی این قومیت را که به تدریج رو به فراموشی است احیا کند. برای نیل به این هدف بارزترین عنصر قابل توجه بافته های ترکمن است که زاییده ی تمدن چندین ساله ی این قوم است. زن ترکمن زندگی اش را در قالب بافته ها به تصویر می کشید. فضای زندگی کنونی ترکمن برخلاف فضای زندگی اش در آلاچیق کاستی های بسیاری دارد و جایی برای بروز و شکوفایی خلاقیت و هنر ترکمن در خانه های آنها درنظر گرفته نشده است. در این پژوهش این بافته ها و تعابیرشان که رو به فراموشی است اصلی ترین عنصر طراحی داخلی درنظر گرفته شده اند و سبک زندگی ترکمن و فرهنگ آنها در خانه های آنها به شیوه ای نو در یک خانه ی تاریخی که هنوز زندگی در آن جریان دارد احیا شد.
