نام پژوهشگر: پریناز السادات فقیهی

نقش اسطوره ای گیاه درهنر های تجسمی ایران (قبل از ظهور اسلام)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای تجسمی 1392
  پریناز السادات فقیهی   همایون سلیمی

پژوهش حاضرتلاشی است برای یافتن نقش اسطوره ای گیاه در هنرهای تجسمی ایران (قبل از ظهور اسلام). هدف از نوشتن این پایان نامه، بازشناسی برخی نقوش گیاهی بر اساس مفاهیم ادبی، اسطوره ای و بررسی متون مختلف باستانی و نوع کارکرد و جایگاه گیاه در فرهنگ و هنر این مزر و بوم است. همچنین با یافتن اولین برداشتها از معنا و مفهوم گیاه با استفاده از متون بجای مانده و اسطوره ها، دلیل حضور برخی نقوش گیاهی در آثار تجسمی دوران باستانی روشن تر می شود. اینکه در فرهنگ ایران باستان برای بیان چه مفاهیم و آیینی از نقوش گیاهی و گیاهان بهره جسته اند، یا یافتن جواب این سوال که آیا گیاهان در فرهنگ ما جایگاهی الهی و ماورایی داشته اند؟ و اگر اینگونه است، جایگاه آنان متاثر از چیست؟ یا نقش گیاهان در آیین های کهن چه بوده است؟ و سوالاتی از این دست، هدایتگرم بوده است تا برای یافتن پاسخ آنها با جدیت و علاقه ی بیشتر پایان نامه ی حاضر را تدوین و تکمیل کنم. اگر فرض کنیم استفاده از نقوش گیاهی در آثار بجای مانده در دوران باستانی ایران از اسطوره ها و داستانهای مذهبی ایران ریشه گرفته اند، پس می توان چنین برداشت کرد که نقش هر گیاه معنا و مفهومی ماورایی و الهی داشته است. با مطالعه در اساطیر ایران باستان و بررسی نقوش گیاهی در برخی آثار تجسمی آن دوران، شاهد پیوستگی معنایی و مفهومیِ خاصی هستیم که می تواند همان برداشتهای آن جهانی از حضور گیاهان در آثار مختلف هنر های تجسمی باشد. این پیوستگی ها حاکی از اعتقاداتی عمیق و تجلی اسطوره هاست که در جشن ها، سوگ ها و هنرهای تجسمی نمایان شده و باور مردم آن دوران نسبت به جایگاه خداگونه گیاهان یا مقام الهی آنان را نشان می دهد. باوری که از اسطوره آفرینش گیاه و زاده شدن انسان از گیاه در اعتقادات زرتشتی و داستان های اساطیری متاثر می شود. در آثار هنر های تجسمی، گیاهان، جاودانگی، صلح و دوستی، زندگی و زایش و بالندگی را به زبانی زیبا و گویا بیان و حس طراوت وشادابی را القا می کند.