چکیده ازدواج قراردادی است که باعث تشکیل خانواده توسط مرد و زن می شود. حقوق زوجه در نظام حقوقی ایران به دو دسته مالی و غیرمالی تقسیم می شود. و این دو دسته نیز خود در سه مبحث قابل بررسی است: اول: حقوقی که قبل از ازدواج وجود دارد و بعد از ازدواج نیز ثابت است مانند حقوقی که زوجه بوسیله قرارداد بدست آورده است و هم چنین حقوقی که ناشی از غیر قرارداد است از قبیل حق ناشی از غضب، استیفا، اتلاف ... و مواردی که از جهت قواعد مسئولیت مدنی و هم چنین هر عمل حقوقی دیگر از قبیل قبول هبه و وصیت برای زوجه قبل از ازدواج به وجود می آید. این دسته از حقوق بدلیل قبول اصل استقلال مالی زن شوهردار در ماده 1118 قانون مدنی، بعد از عقد برای زوجه ثابت است و نکاح هیچ گونه محدودیتی در حقوق زن نسبت به دارایی خود ایجاد نمی کند. دوم: حقوقی که مستقلا بوسیله عقد ازدواج برای زوجه بوجود می آید و ناشی از رابطه زوجیت است. سوم: حقوقی که قبل از عقد وجود دارد ولی ازدواج بر روی این حقوق تأثیر می گذارد. اکثر حقوقی که در این دسته برای زوجه وجود دارد، غیر مالی اند. از جمله این حقوق، حقوق معنوی مربوط به جسم و روان زوجه می باشد. به طور کلی می توان گفت اکثر حقوق مالی که بعد از عقد به وجود می آید (به غیر از ارث) مربوط به زوجه است و اکثر حقوق غیر مالی مانند حق ریاست، تمکین، تشخیص مصلحت خانواده متعلق به مرد می باشند؛ و تعدادی از این حقوق نیز به صورت مشترک برای زن و مرد است مانند حسن معاشرت، تربیت فرزندان، تشیید مبانی خانواده و حقوق جنسی.