این آزمایش به منظور بررسی تأثیر کنجاله سویای تخمیر شده و سطح پروتئین جیره بر عملکرد، مورفولوژی روده و جمعیت میکروبی دستگاه گوارش جوجه های گوشتی انجام شد. بدین منظور تعداد 240 قطعه جوجه گوشتی سویه تجاری راس 308 (جنس نر) در 20 واحد آزمایشی توزیع و برای مدت 42 روز بر روی بستر پرورش یافتند. تعداد چهار تیمار آزمایشی شامل دو نوع کنجاله سویا (تخمیر شده و تخمیر نشده) و دو سطح پروتئین جیره (پروتئین بالا و کم پروتئین) که هر تیمار شامل 5 تکرار و 12 قطعه جوجه در هر تکرار بود در قالب طرح کاملاً تصادفی با آرایش فاکتوریل (2×2) مورد بررسی قرار گرفتند. توزین جوجه های گوشتی و مصرف خوراک در دوره های آغازین (1 تا 10 روزگی)، رشد (11 تا 24 روزگی) و پایانی (25 تا 42 روزگی) انجام شد. در سن 35 روزگی از هر واحد آزمایشی یک قطعه پرنده به منظور بررسی جمعیت میکروبی دستگاه گوارش و مورفولوژی روده باریک انتخاب و کشتار گردید. در پایان آزمایش (42 روزگی)، از هر تکرار 2 قطعه پرنده با وزن نزدیک به میانگین وزنی تیمار انتخاب و جهت بررسی خصوصیات لاشه کشتار شدند. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که تغذیه جوجه‏های گوشتی با کنجاله سویای تخمیر شده بدون تأثیر بر وزن جوجه های گوشتی در 42 روزگی سبب کاهش معنی دار مصرف خوراک و افزایش وزن شد (05/0>p). تغذیه جوجه‏های گوشتی با جیره‏های کم پروتئین سبب کاهش معنی-دار افزایش وزن و افزایش ضریب تبدیل غذایی شد (05/0>p). استفاده از کنجاله سویای تخمیر شده سبب کاهش معنی دار وزن نسبی پانکراس جوجه های گوشتی شد (05/0>p)، اما تأثیری بر سایر ترکیبات لاشه نداشت. کاهش سطح پروتئین جیره باعث کاهش معنی‏دار درصد سینه و افزایش درصد چربی محوطه بطنی جوجه های گوشتی شد (05/0>p). جایگزینی کنجاله سویای تخمیر شده به جای کنجاله سویا سبب افزایش معنی دار ارتفاع پرز و نسبت ارتفاع پرز به عمق کریپت و کاهش معنی دار عمق کریپت در دوازدهه، افزایش معنی دار ارتفاع، عرض و مساحت پرز در ژژنوم و همچنین ارتفاع پرز در ایلئوم جوجه های گوشتی شد (05/0>p). باکتری های اسید لاکتیک در چینه دان جوجه های گوشتی تغذیه شده با کنجاله سویای تخمیر شده به طور معنی داری بالاتر از پرندگان تغذیه شده با کنجاله سویای تخمیر نشده بود (05/0>p)، اما تفاوت معنی داری در جمعیت کل باکتری های در چینه دان و ایلئوم و همچنین جمعیت کلی فرم ها در ایلئوم وجود نداشت. کاهش سطح پروتئین جیره بر موفولوژی روده جوجه های گوشتی تأثیری نداشت، اما سبب افزایش معنی دار جمعیت کل باکتری های در ایلئوم و همچنین جمعیت کل باکتری های اسید لاکتیکی در چینه دان جوجه های گوشتی شد (05/0>p). نتایج این آزمایش نشان داد جایگزینی کامل کنجاله سویای تخمیر شده به جای کنجاله سویای خام بدون تأثیر منفی چشمگیر بر عملکرد تولیدی سبب بهبود خصوصیات مورفولوژی روده و باکتری های مفید دستگاه گوارش جوجه های گوشتی می شود.