نام پژوهشگر: اضغر جعفری ولدانی
سیده لیلا ساداتی حسین دهشیار
شکل گیری دولت ملی بر مبنای هویت قومی و زبانی خاص، در چارچوب جغرافیایی که فاقد یکدستی قومی و نژادی؛ و بعلاوه شامل گروه های قومی خاص که توان بالقوه برای تبدیل شدن به یک هویت منسجم نژادی و فرهنگی کاملاً مجزا را دارا می باشند، بی گمان بدون بروز تنش نخواهد بود؛ خصوصاً زمانی که با تأکید مفرط بر هویت سازی قومی گروه حاکم از یک سو، و تلاش آگاهانه برای هویت سوزی و حذف سایر هویت های قومی موجود همراه گردد. حساسیت زایی که از چنین محیطی ناشی می شود، خود شکل دهنده به بسیاری از مولفه هایی خواهد بود که اقلیت قومی شاید تا پیش از آن هرگز هویت خود را بدان تعریف نکرده، و آمال سیاسی خود را بر اساس این هویت استوار ننموده است و شرایط فشار حاکم موجد جنبه های جدیدی خواهد بود که اقلیت قومی آنها را عناصر ازلی، مسلم و جدایی ناپذیر هویت قومی خویش می پندارند. در حقیقت شکل گیری دولتی به نام «ترکیه» (که حتی در نام خود بخش های بزرگی از جمعیت کشور را در برنمی گیرد)، در قلمرویی که جمعیت قابل ملاحضه ای از مردم هویت خود را ذیل قومیت ترک قابل تعریف نمی دانند، به تحریک آنان برای جستجوی هویتی می انجامد که بتواند عدم شمول آنان در هویت رسمی حاکم را جبران کند. اگر این روند را با افراط در تحمیل فرهنگ حاکم و سعی در حذف اقلیت های دیگر، و حتی تلاش برای حذف فیزیکی جمعیت همراه سازیم، این امر بدون تنش و برخوردهای خشونت آمیز نخواهد بود. دولت ترکیه مدرن که بر بقایای امپراطوری عثمانی تأسیس گردید، در درون خود همچنان حامل ویژگی های امپراطوری عثمانی بود، از جمله اینکه از قلمروی چندپارچه به لحاظ قومی، زبانی و مذهبی تشکیل شده بود، اما ساختار «دولت-ملت» جدید، دیگر واجد خصوصیتِ شمولِ فراگیر، که مختص ساختار امپراطوری است نبود. هویت ملی در چارچوبی غیر فراگیر بر اساس تعریفی متصلب از هویت قومیِ زبان-محورِ ترک، بر سرزمینی تحمیل شد که مختصات جغرافیایی، جمعیتی، قومی، زبانی، فرهنگی، و مذهبی آن نه بر اساس الزامات هویتی قومی؛ بلکه تنها در نتیجه حقایق نظامی پس از جنگ جهانی اول شکل گرفته بود. با وجود اینکه میتوان مولفه های عینی ملت از جمله زبان، فرهنگ، تعلق به سرزمین مشخص را در میان اقوام کرد و همچنین ترک در طول هزاران سال مشاهده نمود اما بروز حس ملی گرایی در میان کردها به این معنا که به خود به عنوان یک ملت بیندیشند، تنها پس از شکل گیری ناسیونالیسم دولتی و یکسان ساز ترک نمایان میگردد.