نام پژوهشگر: سمیه سادات شجیعی
سمیه سادات شجیعی حسین احمدی
ضریح فولادی حرم مطهر امام رضا( ع) در اوایل دوره قاجار هم زمان با حکومت فتحعلی شاه قاجار ساخته و بر مرقد شریف امام رضا( ع) نصب شده است. با مطالعات تاریخی- تطبیقی انجام شده و با بررسی اسناد موجود بین سه ضریح مشابه در ایران ( ضریح فولادی رضوی( دوره قاجار)، ضریح مسجد سید اصفهان( 1322ه.ش) و ضریح امامزاده محمد بازار شوشتر( 1312ه.ش)) ، احتمال ساخت ضریح سوم حرم مطهر امام رضا( ع) را در همین بازه زمانی یعنی بین سال های 1300 تا 1320 ه.ش توسط سازنده های دو ضریح مشابه ضریح رضوی که سابقه کار قلمزنی و طلاکوبی در مجموعه حرم مطهر رضوی را دارند قوت می بخشد. هدف از انجام این پژوهش فن شناسی ، آسیب شناسی و ارائه طرح حفاظت بخش فلزی جهت بهبود وضعیت و جلوگیری از آسیب بیشتر ضریح فولادی حرم مطهر امام رضا(ع) است. نتایج آزمایش های متالوگرافی و سختی سنجی فلزات ضریح مطهر رضوی نشان داد که شبکه اصلی ضریح از آهن با درصد بسیار کم کربن و ساختار فریتی به صورت چکش کاری و قسمت های تزئینی آن از آلیاژ برنج آلفا به صورت آنیلینگ ساخته شده است. با توجه به ترکیبات موجود در نمونه های semوeds شده فلزات این اثر و پایش محیطی صورت گرفته سه نوع آسیب شیمیایی یا اختصاصی به صورت خوردگی در بخش فلزی ضریح وجود دارد: خوردگی اتمسفری ، خوردگی گالوانیکی، خوردگی قلیایی. آسیب های عمومی که در دوره های مختلف حیات ضریح که باعث ایجاد شکستگی، کمبود در سطوح مختلف، فرسایش سطوح، جواب دادن طلا در تزیینات طلاکوبی درکتیبه ها و طره ها، جدایش اتصالات و... که بیشترین آسیب های فیزیکی- مکانیکی را شامل می شود.