خیار با نام علمی cucumis sativus یکی از رایج ترین و گسترده ترین محصولات صیفی جهان می-باشد. آفات و عوامل بیماری زا از جمله، بوته میری گیاهان جالیزی، مهم ترین عوامل محدود کننده کشت این محصول بوده و منجر به کاهش عملکرد این گیاه در گلخانه ها و مزارع می شوند. مبارزه بیولوژیک با این بیماری با توجه به مزایایی که نسبت به سایر روش های مبارزه دارد، بهترین روش مبارزه با بیماری در گلخانه می باشد. کودهای بیولوژیک از جمله قارچ مایکوریز glomus mosseae، نیتروکسین و ورمی کمپوست به عنوان فاکتورهای کنترل بیولوژیک در مقابل شبه قارچ pythium aphanidermatum عامل بوته میری خیار استفاده شدند. کاربرد این کودها در بستر کاشت بذر خیار رقم es-2862 در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تلقیح بوته ها با عامل بیماری در مرحله سه برگی صورت گرفت. مقاومت گیاهچه ها در مقابل بیماری و صفات زراعی گیاهچه ها اندازه گیری شد. تجزیه داده ها با نرم افزار spss صورت گرفت و مقایسه میانگین صفات با استفاده از آزمون lsd در سطح احتمال 5% انجام گردید. نتایج نشان داد تمام تیمارها با شاهد اختلاف معنی دار داشتند. جهت بررسی مکانیسم مولکولی مقاومت گیاهچه های خیار در مقابل بیماری، تغییرات بیان ژن cupi4 و ژن chitinase با روش qrt-pcr اندازه گیری شد. آنالیز داده ها با روش pffafl انجام گرفت و میزان بیان ژن های مورد نظر برای تمام تیمارها بررسی شد. نتیجه به دست آمده نشان داد که بیان این دو ژن تحت اثر تیمارها قرار گرفته و تیمارهای مایکوریزدار اثر افزایشی بیشتری نسبت به سایر تیمارها روی بیان این ژن ها داشت. با توجه به نتایج بدست آمده می توان از این کودها هم به عنوان تقویت کننده گیاه و هم به عنوان عوامل بیوکنترل بیماری استفاده کرد.