تتبّع در آیات قرآنی ما را به این حقیقت رهنمون می سازد که وجود ابلیس از جمله موانع مهم در راه سعادت و تکامل بشر است چرا که ابلیس دشمن انسان است ، او که به دلیل استکبار طلبی مطرود از مقام قرب الهی گشت در صدد است انسان ها را نیز به گمراهی بکشاند و از رحمت واسعه الهی دور گرداند . ابلیس موجودی است از بین جنیان که سعادت و هدایت پذیری انسان در سایه مقابله با او معنا می یابد . خداوند متعال نیز انسان ها را از این دشمنی بر حذر داشته است زیرا ابلیس دشمنی است که برای ابراز عداوت از هیچ حیله و مکری کوتاهی نمی کند ، مطابق آیات قرآن ابلیس از روش ها و شیوه های گوناگونی از قبیل : تزیین ، تسویل ، القاء آرزو ، وعده های فریبنده و . . . جهت وسوسه انسان ها استفاده می کند و حتی ممکن است در این میان گروهی از انسان ها را تحت سلطه و ولایت خود در آورد ، بنابراین انسان ها باید به هوش باشند و از طریق شیوه هایی که قرآن متذکّر می شود از قبیل استعاذه ، توکّل ، اخلاص و . . . به مبارزه با این دشمن غدّار بپردازند .

چکیده گر چه روش تفسیر موضوعی قرآن دارای ریشه ای کهن است، اما روشی نو پدید در حوزه ی تفسیر قرآن محسوب می شود و اخیراً مفسران بسیاری به نگارش هایی در این زمینه دست زده اند. تفسیر موضوعی آیت الله جوادی آملی، یکی از تفاسیر برجسته ی عصر حاضر است که به سبب غنای علمی، مورد توجه اندیشمندان اسلامی واقع شده است. تفسیر موضوعی استاد جوادی آملی که بر اساس مبانی تفسیری وی به انجام رسیده است، شامل مبانی عامی چون؛ جامعیت قرآن، قابل فهم بودن قرآن، اعجاز قرآن، نزاهت قرآن از تحریف و مبانی خاصّی همانند وجود معانی باطنی برای آیات، لزوم حضور عترت در کنار قرآن، روشن گر بودن قرآن و انسجام آیات آن است. به کار گیری قواعدی همانند توجه به مفاهیم کلمات در زمان نزول و در نظر گرفتن قراین پیوسته و نا پیوسته، از دیگر مشخصات تفسیری وی می باشد. روش ایشان در تفسیر موضوعی، همانند تفسیر ترتیبی، تفسیر قرآن به قرآن است؛ بدین گونه که دسته ای از آیات، مفسر گروهی دیگر از آیات قرار می گیرند و در کنار آن، از روایات تفسیری اهل بیت: نیز بهره برداری می شود. از دیگر سوی، گرایش و لون عرفانی در سراسر تفسیر موضوعی ایشان به چشم می خورد؛ به طوری که در تفسیر بسیاری از آیات، از مطالب عرفانی موافق با قرآن، سخن به میان آمده است.

چکیده وحی در کاربردهای قرآنی اختصاص به وحی تشریعی و ارتباط ویژه خداوند با پیامبران ندارد؛ ولی معنای اصطلاحی و رایج آن ، وحی الهی به پیامبران است که ویژگی اصلی و معنای لغوی یعنی آگاهی بخشی رمزی و فوری در آن وجود دارد و پیامبران وحی را سریع و پنهان از درک دیگران دریافت می کردند . تفاسیر قرآن کریم نیز در راستای کاربرد واژه وحی در آیات ، آن را مشمول موجودات گوناگونی می دانند ؛ اما عمده کاربرد ها به وحی بر رسولان باز می گردد ، علاوه بر موارد کاربرد وحی ، گفتگوهای بین انبیاء و فرشتگان و یا گفتگوهای مستقیم بین خدا و پیامبران و وحی نوشتاری نیز از مصادیق وحی است . مفسران بر اساس آیات قرآن وحی را از سنخ کلام الهی می دانند که اساس آن" علم " خواهد بود ؛ نه احساس ، افکار ، اندیشه ، خیال و یا اوهام .نگاه اهالی تفسیر در مورد فرآیند اخذ وحی و شیوه های دریافت آن به صورت بی واسطه ، از ورای حجاب و به واسطه فرشته است و در غالب موارد به صورت القاء و گفتگوی بین انبیاء و فرشتگان و یا گفتگوهای مستقیم با خداوند می باشد. آنان در فرآیند اخذ وحی از ساحت ربوبی برای فرشتگان علاوه بر نقش واسطه حقیقی ، نقش محافظت از وحی را نیز قائلند. بر این اساس که کلام جدید در مقام تحقق در ناحیه ی پیش فرض ها ، موضوعات ، روش ها و راه حل ها و سبک و تقدم و تأخر مباحث با کلام قدیم تفاوت پیدا کرده است و تکامل یافته ی کلام قدیم است و بسیاری از مسائل آن با فلسفه ی دین اشتراک دارد ، ماهیت وحی را در کلام جدید از سه نظرگاه عمده بحث می شود : دیدگاه گزاره ای که سرشت وحی را صرفاً دریافت حقایق محض می داند ؛ تجربه دینی ، که شالوده ی وحی در آن مواجهه با امر مقدس است و نظریه افعال گفتاری ، که وحی را افعال گفتاری خداوند با پیامبرش معرفی می کند . وحی در نگاه اصحاب تفسیر تحت تأثیر اشارت های کلام الهی ، نسبت به دیدگاه های کلام جدید ، در مراحل گوناگون آن ، از صدور تا ابلاغ ، فراتر ، متقن و کمال یافته است.

چکیده ندارد.

تنها موجودی که خداوند متعال، عنوان جامع و کامل موجود را به او عطا کرد، انسان است که به عنوان الهی«خلیفهالله» مفتخرگردید. به راستی این چه موجودی است که فرشتگان در شناخت او عاجز و ناتوانند به گونه ای که در محضر خداوند متعال به خود اجازه می دهند که در مورد مقام خلافه اللهی او سوال نمایند؟ این پدیده ی الهی چه ویژگی هایی دارد که خداوند متعال فرشتگان را در مقابل او، امر به تعظیم و سجده نموده است؟ انسان از منظر قرآن کریم، دارای وجودی جامع است که او را شایسته ی مقام خلافت کرده است و همین خلافت الهی، جایگاه والای انسان را در هستی رقم می زند؛ لیکن این خلافت با خلافت در علم کلام، متفاوت است؛ زیرا با براهین متقن کلامی، خلافت انسان در قلمرو نبوت و امامت اثبات می شود، اما مقام خلافت انسان در این بحث قرآنی، مربوط به وجود جامع انسان است که قلمرو این خلافت، آن چنان که بیان خواهدشد، همه ی نظام هستی است که در این مقام، انسان کامل حتی تعلیم فرشتگان را نیز به عهده می گیرد. لفظ«خلافت» در قرآن مجید نیامده است اما واژه ی«خلیفه» دو مورد و جمع آن یعنی«خلائف» چهار مرتبه و جمع دیگر آن: «خلفاء»، سه بار در قرآن مجید آمده است. گرچه تنها آیه ای که خلافت مطلق انسان را بیان می کند، همین آیه ی خلافت یا استخلاف انسان است، لکن اگر کسی ادعا کند چون هدف نهایی قرآن، تربیت انسان ناب و کامل است وآیات دیگر قرآن کریم در حقیقت شرح آیه ی خلافت انسان است، گزاف نگفته است. اهمیت موضوع و همچنین انگیزه ی لازم موجب گردید که به طور مبسوط به این بحث پرداخته شود و این اهمیت زمانی آشکار خواهد شد که با پذیرش مبنایی خاص که در تفاسیر بزرگان آمده است، میزان تأثیر نگرش انسان در بحث خلافت و جانشینی وی، بر عمل انسان مشخص شود.

چکیده: "شخصیت" در روانشناسی عبارت است از مجموعه ای از خصوصیات خلقی-مزاجی و خلقی – رفتاری که امکان پیش بینی پاسخ های فرد به محیط را فراهم می آورد. شاکله نفس قلب صدر فواد و مرء از دیگر واژگان معادل آن در قرآن می باشد. مبحث تشکیل و رشد شخصیت در ابعاد متفاوت رشد اجتماعی شناختی اجتماعی و اخلاقی از دیگر مباحثی است که در این پایان نامه بدان پرداخته شده است. در بخش فرآیند رشد شناختی تمامی مطالب حاکی از انطباق نکات روانشناسان با آموزه های قرآنی دارد. ولی در زمینه رشد اجتماعی قرآن علاوه بر پذیرش تاثیر گذاری وراثت ومحیط –که روانشناسان بر آن تاکید دارند-عامل سوم یعنی اراده و انتخاب آگاهانه را برجسته ساخته به گونه ای که قادراست عوامل دوگانه مذکور را تحت الشعاع قرار داده و از محیطی فاسد شخصیتی سالم به بار آورد.همچنین در زمینه رشد اخلاقی عواملی نظیر توبه عبادت محبت مراقبه (مدیتیشن) و کار مورد توجه قرارگرفته است که هر یک نمادی از رشداخلاقی می باشند و تطابق آن ها به ویژه درعبادت (باتلقین) مراقبه (با مدیتیشن)به طور همزمان در دو حوزه قرآن و روانشناسی صرفا جنبه ظاهری و نه ارزشی به خود گرفته است. اما قرآن علاوه بر موارد مذکور-چنانچه از جنبه صرفا روانشناسان هخارج شوند- از عوامل موثر دیگری نظیر توبه محبت و کاردر حیطه رشد اخلاقی یاد می کند. مبحث تیپ شناسی و شخصیت که اصلی ترین مبحث موجود در پایان نامه است به بررسی انسان ها با محوریت ویژگی های بدنی رفتار های معین حالات و یا روابطی که میان رفتار و صفات بدنی آن ها موجود است در علوم پزشکی ( بر مبنای مزاج) در زیست شناسی (بر مبنای گروه خونی) در روانشناسی بر مبنای نظریه شلدون و یونگ و نوع aو bمی پردازد. از بررسی تطبیقی علوم مذکور با قرآن چنین بر می آید که اساس تشکیل تیپ در این علوم حالات و صفات ظاهری و رفتای شخص می باشد حال آن که قرآن مهمترین عامل تعیین تیپ شخصیتی رانگرش و بینش فرد معرفی می نماید. بدین معنا که بر اساس نگرش و بینش به دسته بندی صفات و حالات و رفتار شخصیت های سالم و ناسالم در سه تیپ مومن کافر و منافق پرداخته آن گاه عملکرد هر یک را در حوزه های صفاتی حالاتی و رفتاری مورد امعان نظر قرار می دهد.نکته مهم آن که در بررسی شخصیت های سالم و ناسالم در دو حوزه قرآنی و روانشناسی روانشناسان به انتخاب گزینشی و براساس هست ها و نیست ها به بیان الگوهای شخصیت سالم می پردازندو الگوهایی نظیر الگوی شخصیتی" انسان بالغ" آلپورت " انسان با کنش کامل" راجرز انسان بارور" فروم " خواستاران تحقق خود" مزلو " انسان از خود فرا رونده" فرانکل و" انسان این مکانی و این زمانی" پرلز را مطرح ساخته اند در حالی که قرآن شخصیت سالم و معیار تشخیص آن را ایمان و عوامل موثر بر آن نظیر: علم اعتماد به وعده های الهی عبرت پذیری همنشینی با اهل ذکر که خود در بردارنده خصائص صفاتی همچون آرامش و امنیت روانی سلامت روانیاعتماد به ارگانیسم خود صبر خودآگاهی نرمخویی و خصائص رفتاری نظیر خیرخواهی شکرگزاری اهل ذکر بودن و بخشندگی است معرفی می نماید. اما در مورد شخصیت ناسالم روانپزشکان اختلالات روانی در حیطه شخصیتی را به 14 مورد اختلالی نظیر: اختلال شخصیت پارانوئید اسکیزوئیداسکیزوتایپال نارسیستیک و امثال آن و تحت 4 طبقه عمده ساماندهی نموده اند ولی در قرآن فرآیند شکل گیری شخصیت های ناسالم پیش گفته اغلب بر اساس طرز تفکر ناشی از جهانبینی کفر یا نفاق گونه ایشان و مبتنی بر عواملی نظیرجهل غفلت تبعیت از هوای نفس فوبی یا ترس خشم تابو یا تعصب و خرافات صورت می پذیرد به نحوی که شخصیت های کافر یا منافق در ابعاد صفاتی از خصائصی نظیر کبرورزی سنگدلی حسادت بدبینی نادانی و در بعد رفتاری از ویژگی هایی نظیر: افراط در امور ناتوانی در اخذ تصمیم صحیح خودآزاری ارتکاب جرائم فسق و فجور اغواگری و فساد گری برخوردارند. در مجموع می توان گفت: در بررسی تطبیقی شخصیت از دیدگاه روانشناسی با آموزه های حقیقی قرآن روشن می شود که قرآن کریم افزون بر مطالب مطروحه در روانشناسی از جامعیتی بی بدیل درابعاد مختلف نیازهای روحی فرد اعم از نیاز های ارزشی -عبادی عاطفی اخلاقی و اجتماعی برخوردار است. افزون بر آن در تعیین معیار ارزیابی شخصیت و رشد آن و ارائه معیارهای تشخیص راهی نو پیموده و دیدگاه جدیدی پیش رو دارد. کلید واژه: شخصیت شاکله نفس قلب صدر فواد مرء

لازم? فرایند رشد فکری انسان، وجود معلّمان معنوی منتخب از سوی خالق بشر، متناسب با زمان و مکان پرورش است. برآیند این حقیقت، پدیداری ادیان گوناگون است. گو این که مطابق حکم عقل، دین متأخر باید اکمل از دین متقدّم باشد، ولی معمولاً معتقدان هر دین در برابر ادیان جدید نوعی مقاومت نشان داده و بر بقای دین خود اصرار می ورزند؛ لذا مسأل? گفت وگوی ادیان مطرح می گردد. قرآن کریم گفت وگوی ادیان را بر مبنای برهان های عقلی، مواعظ نیک و مجادله احسن مورد توجّه قرار داده و به هم زیستی مسالمت آمیز ادیان در کنار هم و پرهیز از توهین به معتقدان سایر ادیان، حتّی بت پرستان، تصریح فرموده است. هم چنین قرآن کریم، ضرورت، اهداف، مبانی، محورها، روش ها، شرایط و موانع گفت وگوی ادیان را عنوان و تبیین نموده که در متن حاضر به تفصیل ذکر شده است. گفت وگوی ادیان نیز بسان هر پدیده، موافقان و مخالفانی دارد؛ که سعی شده است، دیدگاه های مختلف آنان تبیین و بررسی گردد و از سوی دیگر رابط? بین ادیان تحت تأثیر پدید? جهانی سازی قرار گرفته است؛ که این نوشتار به بررسی آن پرداخته و از این منظر، تنها راه ارتباط میان ادیان را گفت وگو دانسته است.

چکیده این نوشتار در سه فصل ارائه شده است وبه دنبال اثبات نقش گناه در ایجاد فشار روانی و سپس ارائه راهکار‏ها جهت مقابله با آن، از دیدگاه قرآن و روایات می‏باشد. بدین منظور در فصل اول که خود دارای دو بخش است به تعریف مفاهیم نظری فشار روانی و گناه و مسائل مربوط به آن پرداخته شده است. در فصل دوم که در مورد فشارهای روانی ناشی از گناه از دیدگاه قرآن و روایات با توجه به عوامل ایجاد کننده آن در روان‏شناسی است؛ خود شامل چهار بخش است که پس از بیان عوامل فشار روانی در بخش اول، به بررسی بعضی از آثار گناه که در ایجاد فشار روانی با توجه به عوامل این مسئله در روان شناسی ضمن پاسخ به شبهات و بیان استثنائات پرداخته گردیده و برای تبیین بیشتر این رابطه، در بخشهای بعدی این فصل به چند ماجرا در این مورد، اشاره گشته و چند نمونه از گناهان، مورد بحث وبررسی قرار گرفته است. در فصل سوم به ارائه راهکارها در مقابله با فشارهای روانی ناشی از گناه از دیدگاه قرآن و روایات از قبیل توبه، یاد خدا، انجام عمل صالح، پرهیز از معاشرت‏های نامناسب و محیط‏های آلوده پرداخته شده و نظرات مفسران و سایر دانشمندان نیز بیان گردیده که برای بیان ممتازی و فوق العاده بودن قرآن و روایات، راهکارهای روان‏شناسان نیز در این مورد مطرح شده است. کلید واژه‏ها: گناه، فشار روانی، آرامش، استرس، نگرانی

اما روشهای بسط و گسترش اندیشه ناب اسلامی از دیگر ام تیازات و ویژگی های موجود در این تحقیق است . نویسنده بر آن است تا با ارائه ابتدایی موانع و چالش های موجود در این زمینه از قبیل انحطاط و مرگ تفکر دینی و ارائه تئوری های انحطاط مسلمین ، پس از عنوان ساختن ضرورت احیای فکر دینی به بیان راهکارهای آن مبادرت ورزد . در این میان، پس از بیان ویژگی و تئوری های احیاگران أخیر، راه حل های قرآنی احیای فکر دینی از جمله دوری از تعصبات مذهبی، تبدیل روحیه تعارض به همگرایی، تشکیل کارگروه های یژوهشی مشترک، مبادرت به انجام کارهای گروهی و پیرایش و پالایش التقاط ها را به بحث می نشیند.

چکیده: شناخت ومدیریت صحیح هیجان ها به عنوان یکی از مهارت های مهم زندگی،از دغدغه های اساسی واز مباحث بسیار جدی جوامع امروزی است. قرآن کریم نیز به عنوان بهترین کتاب انسان ساز در جهت تعالی معنوی به آن پرداخته است. این پژوهش پس از ارائه ی کلیات، در سه فصل سامان یافته و در فصل نخست به بررسی معنا ومفهوم "هیجان" و "مدیریت آن" اشاره، و سپس در بخش دوم این فصل اهمیت، ابعاد، فیزیولوژی وجایگاه هیجانات از منظر قرآن وروانشناسی تبیین گردیده است.در فصل دوم انواع وطبقه بندی های مختلف در مورد هیجانات مطرح و به علت گستردگی هیجانات، تنها چهارهیجان اصلی خشم، شادی، اندوه و ترس از جنبه های گوناگون مورد بررسی وشناخت دقیق قرار گرفته است. فصل سوم یعنی مهم ترین بخش پژوهش به مقایسه تکنیک های مختلف قرآنی و روانشناسی برای مدیریت صحیح هیجانات، اختصاص یافته است؛ ایمان، احساس وابستگی، نگرش وجهان بینی مثبت، نیایش واستمداد از درگاه الهی وتوبه به عنوان مهم ترین تکنیک ها معرفی شده است. بابررسی تطبیقی تکنیک های ارائه شده مشاهده می شود که قرآن کریم نه تنها از بسیاری شیوه های مدیریتی دانش امروز بهره مند است، بلکه به مراتب آن ها را پیشرفته تر وعمیق تر نموده است و در مواردی قرآن از روشهایی استفاده می کند که در روش های شایع امروز کمتر مورد توجه قرار گرفته است. واژگان کلیدی : هیجان، مدیریت هیجان، هوش هیجانی، مهارتهای زندگی

چکیده : قرآن تنها سند سالم وحیانی از جانب خداوند در دست بشریت است؛ که از گزند حوادث زمینی و آسمانی محفوظ مانده است. از این رو، نقد دلایل ادعای وقوع تحریف در آن، نزد مسلمانان اهمیت ویژه ای دارد؛ زیرا این ادعا با حجیت ظواهر قرآن - اعم از لفظ و معانی آن- ارتباط مستقیم پیدا می کند؛ به همین دلیل، از قرون اولیه ظهور اسلام تاکنون مورد توجه اندیشمندان اسلامی قرار گرفته است. علمای اسلامی عموماً در طول تاریخ، خود را موظف به اعلام موضع در این باره کرده اند؛ زیرا روایات قابل توجهی در منابع روایی و تفسیری فریقین حکایت از وقوع تحریف در قرآن می نماید. علمای متأخر و متقدم تشیع با بررسی دقیق سندی و متنی روایات تحریف که بعضاً در کتب معتبر روایی نیز نقل شده است، روایات ضعیف السند را طرد و رد نموده و روایات صحیح را به معانی مختلف توجیه و تأویل کرده اند تا چهره تابناک قرآن کریم را شبهه تحریف در الفاظ آن پاک نمایند. یکی از مهمترین توجیهات آنان درباره روایات تحریف، آنها به " تحریف معنوی قرآن " است. قائلین به تحریف معنوی هر چند توانسته اند چهره قرآن را از شبهه تحریف لفظی پاک نمایند، امّا تحریف در معنا را برای قرآن طرد نکرده اند. در این تحقیق با بررسی لغویی و اصطلاحی و پیشینه تحریف در متون اسلامی و بررسی محتوای روایات تحریف و روایاتی که پیرامون مصحف امیرمومنان علی7 به دست ما رسیده است به این نتیجه رسیدیم که: معنای تحریف در این روایات اهل بیت:، تحریف معنوی در مصحف کنونی نبوده؛ بلکه این روایات حکایت از تحریف به کاستی در " وحی بیانی قرآن" دارد؛ که به همراه وحی قرآنی بر رسول اکرم 6 نازل شده است. وحی بیانی عبارت است از: تفسیر و تأویل و بیان آیات که همانند قرآن بر پیامبر اکرم6وحی شده است. بنابراین اظهارات مکرر اهل بیت :نشان از وقوع تحریف به کاستی از حیث معنا و مفهوم آیات قرآن پس از رحلت رسول اکرم6دارد. اما وحی قرآنی که همین مصحف کنونی است از حیث لفظ و معنا از تحریف مصون مانده است. در نتیجه در قرآن تحریف معنوی از طریق تفسیر به رأی یا هر روش دیگری صورت نپذیرفته؛ و منظور از تحریف در روایات تحریف نما ناظر به حذف وحی بیانی از قرآن است.

پیچیدگی ابعاد مختلف زندگی بشر، نیازمندی های نوینی را در جامعه امروز پدید آورد، که پاسخگویی به آن نیازمند ارائه یک نگرش جامع و یکپارچه، نسبت به تمامی ابعاد وجودی انسان و زندگی او بود. اگرچه نگرش جامع نسبت به قرآن امری است که پیشینه آن را می توان از پدید آمدن علم تناسب تا نگرش وحدت موضوعی سوره های قرآن در دوران معاصر، رد یابی نمود، ولی لازم است تا در ادامه گام های تفسیری گذشته و پس از تلاش های صورت گرفته در تفسیر مفردات، تفسیر ترتیبی و تفسیر موضوعی، در گامی جدید، تفسیر زنجیره ای قرآن کریم را با هدف تبیین ارتباط میان تمامی موضوعات قرآن صورت داد. این تحقیق ضمن طرح چیستی، ضرورت و مبانی این گام تفسیری از دو روش، یکی بر اساس روش مرسوم در تفسیر موضوعی و دیگری با استفاده از روش سوره محور نام برده، و از هر یک نمونه ای ارائه کرده است.

روایات پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت(ع) از مهم ترین منابع تفسیر قرآن است. در مجامع و تفاسیر روایی ما هیچ تفکیکی بین انواع روایات تفسیری صورت نگرفته است و همین باعث بروز مشکلاتی گردیده است. در این تحقیق ضمن بررسی اقوال دانشمندان و مفسران در رابطه با تفسیر، تأویل و تطبیق و ارائه دیدگاه برگزیده، شاخص هایی از هر سه حوزه معرفی می شوند تا به کمک آنها بتوان روایات تفسیری، تأویلی و تطبیقی را تفکیک کرد. روایات به طور کلی به پنج دسته تقسیم می شوند : 1- روایات تفسیری: روایاتی که به بیان معنا و مراد آیه پرداخته اند. 2- روایات حیطه تفسیر: روایاتی که در حوزه ظاهر قرآن بوده، مقدمه یا نتیجه یا لازمه تفسیر آیه اند. 3- روایات تأویلی: روایاتی که به یکی از موارد ذیل اشاره کرده باشند: 1- حقیقتی خارج آیه که آیه به آن بازمی گردد. 2- معنای باطنی آیه. 3- مصادیق پنهان آیه. 4- لوازم غیر بین آیه. 5- معنای عام و گسترده آیه. 4- روایات تطبیقی: روایاتی که مصداق آیه را معرفی می کنند. 5- روایات چند جنبه ای: روایاتی که از جهتی تفسیرند و از جهتی تأویل، یا تأویلی تطبیقی هستند و یا تطبیقی تفسیری. نتیجه این تحقیق گونه شناسی فوق و ارایه شاخص برای تفکیک روایات است. با شاخص های ارایه شده در این تحقیق، مرز بین روایات تفسیری، تأویلی و تطبیقی مشخص شده و حتی حیطه روایات تأویلی و تطبیقی نیز که تا کنون شاخصی برای تفکیک آن ها ارایه نشده بود، از هم جدا شده است. این نوشتار در چهار فصل تنظیم شده است که در بخش پایانی، با ذکر روایاتی از تفاسیر روایی شیعه، بر طبق شاخص های ارائه شده، جداسازی روایات تفسیری، تأویلی و تطبیقی در تحقیق، بطور عملی صورت گرفته است.

هدفی که من از این پایان نامه دنبال کردم بیان این نکته است که روش تفسیری پیامبر روشی جامع محسوب میشود و آن حضرت از مناهج مختلف تفسیری چون شیوه عقلی قرآن به قرآن و...بهره جسته است .مجموعه ای که ملاحظه میشود سیری گام به گام در راستای همین هدف بوده است.

چکیده: ارائه تفسیر صحیح از قرآن کریم با حاکم بودن مبنا، اصول و قواعد متقن و به کار گیری روش مناسب، مرتبط است و استفاده از الگویی کامل، فرد را برای رسیدن به مقصد در این راه یاری می دهد. ائمه اطهار: به واسطه اتصال به وحی و داشتن علم لدنّی، به تمام معارف قرآن کریم آشنا هستند و می توان آن ها را به عنوان مناسب ترین الگو معرفی نمود. پژوهش حاضر سعی کرده تا اولاً، با نمایاندن جوّ علمی و تفسیری عصر امام کاظم7 ویژگی های بارز تفسیری آن دوره را باز شناسی کند و ثانیاً، با استقرای روایات تفسیری و مستندات قرآنی موسی بن جعفر7 – به عنوان یکی از آگاهان به تمام معارف قرآن کریم- مبنا، روش و اصول و قواعد حاکم بر تفسیر ایشان را از میان روایاتشان استخراج نماید. در حیطه اول می توان تأثیر گذاری شرایط فرهنگی و سیاسی جامعه بر تفسیر، اقبال عمومی به تفسیر و تفسیر نویسی و در مرحله گذار بودن این علم را به عنوان ویژگی های بارز این دوره برشمرد. مبانی قرآن شناختی و کلامی؛ روش های روایی، عقلی و قرآن به قرآن ؛ اصول و قواعدی چون قواعد نزول، قاعده سیاق و قاعده جری و تطبیق از مواردی است که با بررسی روایات امام هفتم7 در حیطه دوم، به دست آمده است. همچنین از دیگر رسالت های این پژوهش بررسی میزان توجه مفسرین معاصر به روش تفسیری امام کاظم7 در مقام یک الگوی تام و نیز میزان توجه به روایات تفسیری ایشان از دو بعد کمی و کیفی می باشد. در این حیطه نیز نمونه های استفاده شده، نشان دهنده اقبال مفسرین به روش تفسیری امام7 است، که البته این اقبال در بکار گیری روایات تفسیری ایشان کم بوده و از نظر کیفی هم غالباً به شکل استشهادی می باشد. کلید واژه: قرآن، روایات تفسیری، امام کاظم7، مبنای تفسیر ، روش تفسیر، قواعد تفسیر.

دانشکده علوم وفنون قرآن تهران پایان نام? کارشناسی ارشد رشت? علوم قرآنی موضوع: اعجاز تربیتیِ قرآن کریم استاد راهنما: دکتر علی محمدی آشنانی استاد مشاور: حمید حسنزاده دانشجو: خالد عطایی دی 1390 دانشکده علوم وفنون قرآن تهران پروژه تحقیقاتی کارشناسی ارشد رشت? علوم قرآنی موضوع: اعجاز تربیتیِ قرآن کریم استاد راهنما:دکتر علی محمدی آشنانی استاد مشاور: حمید حسنزاده دانشجو: خالد عطایی دی 1390 کلیه حقوق مادی و معنوی این پایان نامه متعلق به دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده علوم و فنون قرآن تهران می باشد. چاپ پایان نامه و استخراج مقاله از پایان نامه باید به نام دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده علوم و فنون قرآن تهران با تأیید استاد راهنما و با مجوز معاونت پژوهشی دانشگاه باشد. تقدیم به همه مربیان و متربیان قرآن کریم. تقدیروتشکر شکر وسپاس الله ذوالجلال را که از فضل و احسان بیکرانش توفیقی عنایت فرمود که با قرآن مأنوس شدم و توفیق شاگردی در محضر این کتاب سراسر نور را پیدا نمودم و کاری کوچک اما پر افتخار انجام پذیرد. تقدیر وتشکر از اساتید ارجمند دانشکدهی علوم قرآنی تهران بویژه استاد راهنما دکتر علی محمدی آشنانی و استاد مشاور دکتر حمید حسنزاده که با صبر و شکیبائی شایسته در هدایت این پژوهش راهنمای بنده بودند از آنان تقدیر و تشکر نموده و از خداوند متعال برای ایشان اجر جزیل را مسألت دارم. تقدیر و تشکر از خانواده ارجمندم که پشتیبان معنوی بنده در تمام دوران تحصیل بوده اند. چکیده در این پژوهش حوزهها و دامنههای تربیتِ قرآنی و برنامههای آن را میتوان در حوزههای عقاید، اصلاح وتعدیل رفتار، و حوز? تبیین معارف پیجوئی نمود. برابر دادهها، شاخصههای تربیت قرآنی عبارتند از: صبغ? الهی، جامع و کامل، گستره و شمول برای هم? زمانها و مکانها، توجه به لایههای گوناگون مراتب کمال و برخورداری از اصل اعتدال. موضوع تربیت در قرآن، انسان است که با ایجاد رابط? حسنه با آفریدگار، انسان، طبیعت و آخرت منصّ? بروز خواهد داشت؛ آنگاه میو? نظام تربیت قرآنی یعنی «انسان صالح» به بار خواهد نشست. نتیجه مقایس? تطبیقی مکتب تربیتیِ قرآن با برخی از مکاتب تربیتیِ بشری، در حوز? عوامل موثر بر تربیتِ انسان آن است که در مکتب تربیتیِ قرآن، تربیت به معنای به فعلیت رساندن استعداد های بالقوه متربی میباشد؛ رسالت تعلیم و تربیت، شامل اهداف تربیت، که هدف غایی آن عبودیت و اهداف واسطه ای و در شأن جسمانی، صحت، قوت و نظافت، و در شأن فکری، تفکر و تعقل و در شأن اخلاقی، تزکیه و تهذیب و در شأن اقتصادی، اقام? قسط و در شأن اجتماعی، تعاون و در شأن سیاسی، استقلال و عزت جامعهی اسلامی معرفی شده است. در مقام استاد محوری یا شاگرد محوری، توجه به جایگاه معلم و شاگرد؛ به این صورت که شاگرد، محور و معلم زمینه ساز رشد و تکامل متربی است. در مورد مواد و محتوای درسی، موضوعات و عناوین معارف اسلامی، علوم طبیعی، ریاضیات، علوم انسانی، بهداشت و تربیت بدنی، آموزش فنی و حرفه ای، هنر و زیبایی شناسی است و در مورد روشهای تدریس، دیدگاه تربیتی قرآن شامل تبادل نظر، پرسش و پاسخ، سخنرانی، بحث گروهی و..... میباشد. نتیج? بررسی این موارد آن است که خاستگاه تربیت قرآنی، از عقید? توحید سرچشمه میگیرد و برای رسیدن به دو هدف پینهادی تلاش میکند، یکی بقای نوع انسان؛ و دیگری تعالیِ انسان به پایهای که در خور جایگاه او در هستی است. کلید واژهها: اعجاز، تربیت، قرآن، مکاتب تربیتی عنوان الأطروحه : الإعجاز التربوی فی القرآن الکریم ملخص الأطروحه تبحث هذه الأطروحه مجالات التربیه القرآنیه حیث یمکن متابعه برامجها المتعدده فی حقل العقائد والإصلاح وإعاده النظر فی السلوک وتبیین المعارف ، ومن أهم موشرات التربیه القرآنیه هی : الصبغه الإلهیه الجامعه والکامله وشمولیتها فی کافه الأزمنه والأمکنه والإهتمام بمراحل الکمال الإنسانی علی أساس مبدأ الإعتدال . أن موضوع التربیه فی القرآن هو الإنسان الذی یستطیع إقامه علاقات حسنه مع الخالق والبشر والحیاه والآخره ، ومن هذا المنطلق تزدهر ثمره نظام التربیه القرآنیه أی الإنسان الصالح وتظهر علی ساحه الحیاه . وتقارن هذه الإطروحه المدارس التربویه فی مختلف الثقافات والمجتمعات الإنسانیه مع المدرسه القرآنیه وتستنتج بأن التربیه القرآنیه تعد المدرسه التربویه الوحیده التی تستطیع أن تبرز الکفاءات البشریه الکامنه علی ساحه الحیاه ، کما أن المرشد التربوی یلعب دوراً ملحوظاً فی إکتشاف هذه الکفاءات وإزدهارها . وتوکد هذه الإطروحه بأن الهدف الغائی من التربیه هو إظهار العبودیه الخالصه لله سبحانه وتعالی وتحقیق الأهداف الواسطیه التالیه : فی الشوون الجسمانیه : الصحه والقوه والنظافه فی الشوون الفکریه : التفکر والتعقل فی الشوون الإخلاقیه : التزکیه والتهذیب فی الشوون الإقتصادیه : إقامه العدل والقسط فی الشوون السیاسیه : تحقیق الإستقلال والعزه للمجتمع الإسلامی وتوضح هذه الإطروحه بأن المعلم أو المرشد التربوی یعد محوراً رئیسیاً فی مجال تربیه الأجیال الصاعده کما تعلب الکتب والمطبوعات والمناهج الدراسیه أیضاً کالدراسات الإسلامیه والعلوم الطبیعیه والریاضیات والعلوم الإنسانیه والتربیه الصحیه والبدنیه والحرف والأعمال المهنیه والفن والرسم وغیرها من الفنون والعلوم دوراً بارزاً فی رفع مستوی التربیه السلیمه وترسیخها فی أوساط الشباب والناشئین . وتستنتج الإطروحه فی نهایه المطاف بأن التربیه القرآنیه تنبع من التوحید والعقائد الإلهیه وترمی الی تحقیق الهدفین التالیین : بقاء نوع الإنسان ورفع مرتبه الإنسان ووضعه فی مقام رفیع وشامخ الذی یلیقه . مفردات الإطروحه : الإعجاز ، التربیه ، القرآن ، المدارس التربویه abstract the present research follows up the domains and extensions of education by the holy quran and the plans thereof within the domains of ideologies, behavior correction and adjustment and elaboration of the teachings. the indications of the holy quran’s education according to the data include: divine tone, comprehensiveness and completion, widespread and covering all times and places, attention to various layers of the stages of perfection and enjoying the principle of moderation. the object of education in the holy quran is human being who establishes a good relation with the creator, other human beings, nature and the other world, bearing the fruit of the system of education of the holy quran, namely “the pious man”. a comparison of the school of education of the holy quran with the man-made school of education in terms of the elements influencing the human education reveals that education in the holy quran’s school of education means turning the potential talents of the learner into practice; and the mission of education has been introduced to include the objective of education whose final goal is to worship the only god and the intermediate goals that are: 1. health, strength and cleanness within the physical category; 2. thinking and contemplation within the intellectual category; 3. virtue and piety within the ethical category; 4. establishment of justice within the economic category; 5. cooperation within the social category; and 6. independence and dignity of the islamic society within the political category. as for the master-centeredness or pupil-centeredness, attention has been paid to the status of teacher and pupil whereby the pupil is the axis and the teacher prepares the ground for the growth and development of the learner. regarding the curricular materials and contents, the titles and subjects are islamic teachings, natural sciences, mathematics, humanities, hygiene and physical education, technical and vocational training, art and aesthetics. the educational view of the holy quran concerning teaching methods includes exchange of views, question and answer, speech, group discussion,… the result of surveying these items shows that the holy quran’s education originates from the idea of monotheism, and endeavors to achieve two fundamental objectives; one is the survival of the human species and the other is elevation of human being to a degree that suits his (her) standing in the creation. key words: miracle, education, holy quran, schools of education فهرست مطالب عنوان صفحه مقدمه 1 کلیات تحقیق 2 بیان مسأله 3 پیشین? موضوع 3 کتابشناسی بحث اعجاز قرآن 6 سوالها 6 فرضیه 7 هدفها و ضرورتهای پژوهش 7 فواید علمی وکاربردی 8 فصل اول: مبانیِ اعجاز تربیتیِ قرآن 1-1- مقدمه 10 1-2-شناخت مفاهیم بنیادین 10 1-3-تعریف اصطلاحی «معجزه» 11 1-4- اعجاز قرآن 15 1-4-1-پیشینهی اصطلاح کلامی معجزه 15 1-4-2-بسامد قرآنی اعجاز 16 1-5-«تربیت» در لغت 18 1-5-1-تربیت در اصطلاح دانشمندان 21 1-6-انواع و وجوه اعجاز قرآن کریم 23 1-6-1-اعجاز بیانی ( فصاحت وبلاغت ) 23 1-6-2-اعجاز تشریعی ( قوانین متعالیِ قرآن) 24 1-6-3-اعجازعددی 24 1-6-4-اعجاز علمی 25 1-6-5-اعجاز هدایتی و معارفی 26 1-6-6-اعجازنظم آهنگ 26 1-6-7-عدم اختلاف در قرآن 27 1-6-8-اخبار از غیب 27 1-6-9-اعجاز تأثیری 27 1-6-10-اعجاز تربیتی 27 1-6-11- اثبات اعجاز تربیتی 28 1-6-12-اعجاز تربیتی قرآن از دیدگاه دانشمندان 30 1- دکتر مصطفی رجب 30 2- سیدابوالحسنالندوی 30 3- علامه بلاغی 31 4- دکتر محمد عبدالله الدرّاز 31 2-6-13- اعجاز تربیتی از دیدگاه خاورشناسان 32 1-7-تربیتِ اسلامی 33 1-8- بسامد قرآنی تربیت 35 1-9- انواع تربیت 36 1-9-1- بعد تربیتیِ اخلاقیات و احکام 36 1-9-2-تربیت بدنی 37 1-9-2-1- هدف از تربیت بدنی 37 1-9-3- تربیت عقلانی 38 1-9-3-1- رابط? تربیت اسلامی و عقل 38 1-9-4- تربیت معنوی یا تربیت روحی 38 1-9-5- تربیت عقیدتی 39 1-9-6- تربیت فکری 39 1-9-7- تربیت اخلاق 39 1-9-8- تربیت جهادی 39 1-9-8-1- شیوهای رفتاری در این زمینه شامل 40 1-10- ویژگی هدفهای تربیت اسلامی 40 1-11- حوزههای تربیت اسلامی 40 1-12- مفهوم و محتوای حوزههای تربیت در اسلام 41 1-12-1- حوزهی عقاید 41 1-12-1- 1- منابع برنامههای حوز? عقاید 44 1-12-1- 2-اهداف حوزهی عقاید در تربیت اسلامی 44 1-12-2- حوزهی تزکیه یا اصلاح و تعدیل رفتار 45 1-12-2-1- اهدف تزکیه 45 1-12-2-2- فرایند تزکیه 46 1-12-2-2-1) تزکی? نفس 46 1-12-2-2-2) تزکی? عقل 49 1-12-2-2-3 - تزکی? جسم 53 1-12-3- حوز? پرورش فکری و عرضهی معارف اسلامی 54 1-12-3-1-گفتار برخی از مفسران پیرامون واژ? حکمت 54 1-12-3-2- کاربرد واژ? حکمت در قرآن 55 1-12-3-3- حکمت از نگاه مسولان امت اسلامی 60 1-14- اهداف حوزهی عقاید 60 1-15- نتیجهگیری وجمع بندی 61 فصل دوم: شاخصههای تربیت قرآنی 2-1-مقدمه 64 2-2- ویژگیها ی تربیت قرآنی 64 2-2-1- صبغهی الهی 64 2-2-2- جامع و کامل 66 2-2-3 - گستره و شمول برای همه زمانها و مکانها 72 2-2-4- توجه به لایههای گوناگون و مراتب کمال انسان 73 2-2-4-1- امتیازها‍‍ی انسان در قرآن 73 2-2-4-2- نقاط ضعف انسان از دیدگاه قرآن 74 2-3- جمع بندی 77 2-5- هدفهای کلیِ تربیت اسلامی 80 2-5-1- معرفت خدا 80 2-5-2-تقوا 82 2-5-3- رضوان 82 2-5-4- عشق حقیقی 83 2-5-5- حیات طیبه 83 2-5-6- قرب 83 2-5-7- لقاء الله 84 2-6- اهداف واسطهای تربیت 84 2-6-1- تحول رفتار فرد و تغییر نیات او به گونهای که با رویکردهای اسلامی سازوار شود 84 2-6-2- آماده کردن فرد برای رویارویی با مقتضیات زندگی مادی 85 2-6-3- ایجاد امت اسلامی 85 2-6-3-1- هدف از تشکیل امت اسلامی 86 2-6-3-1- (الف) ایجاد ایمان به وحدت و مساوات میان بشریت 86 2-6-3-1- (ب) راهنمایی و ارشاد مسلمانان برای رساندن رسالت اسلام به جهان 86 2-6-4- توکل بر خدا 87 2-6-6- امنیت 87 2-6-7- رشد 87 2-6-8-الفت 88 2-6-9-تعاون و عدالت 88 2-6-10- اصلاح 88 2-6-11- اعتصام 88 2-6-12- احسان 89 2-7- اهداف جرئی تربیت 89 2-7-1- ذکر 89 2-7-2- تسبیح 89 2-7-3- د فع نیکی به بدی 89 2-7-4- به نگاه گذرا به دنیا نگریستن 89 2-7-5- اجتناب از گمان بد 90 2-7-6- گذشت 90 2-7-7- میانهروی 90 2-7-8- آهسته سخن گفتن 90 2-7-9- خویشتنداری 90 2-8- نتیجهگیری 90 فصل سوم: بررسی تطبیقی مکاتب تربیتی با مکتب تربیتی قرآن 3-1- مقدمه 93 3-2- ایدهآلیسم 93 3-2-1- اهداف آموزش و پرورش ایدهآلیستی 94 3-2-2- برنامه درسی ایدهآلیستی 95 3-2-3- مدرسه ایدهآلیستی 95 3-2-4- بعد نگرشی تعلیم و تربیت 96 3-2-5- روشهای تدریس 96 3-2-6- رابط? استاد و شاگرد 97 3-2-7- نقد و بررسی تربیت بر بنیاد پندار گرایی 97 3-3- رئالیسم یا واقعگرایی 106 3-3-1- رویکردهای رئالیسم 106 3-3-2- هدف تعلیم و تربیت 107 3-3-3- برنامه درسی 107 3-3-4- روشهای تدریس 107 3-3-4-1- روشهای تدریس از نظر واقعگرایی علمی 107 3-3-4-2- روشهای تدریس از نظر واقعگرایان عقلی 108 3-3-5- استاد محور 108 3-3-6- نقد و بررسی 108 3-3-7- خلاصه 112 3-4- پراگماتیسم 113 3-4-1-شناخت واژگانی و اصطلاحی 113 3-4-2- تعریف تربیت 114 3-4-3- رسالت تعلیم و تربیت 114 3-4-5- برنامه درسی 114 3-4-6- روش تدریس 115 3-4-7- شاگرد محوری 116 3-4-8- نقد و بررسی 116 3-5- اگزیستانسیالیسم یا وجود گرایی 118 3-5-1- شناخت واژگانی و اصطلاحاتی 118 3-5-2- تعلیم و تربیت اگزیستانسیالیستی 120 3-5-3- برنامه درسی اگزیستانسیالیستی 120 3-5-4- روش تدریس 121 3-5-5-شاگرد محوری 121 3-5-6- نقد و بررسی مکتب اگزیستانسیالیسم 121 3-6- ناتورالیسم یا طبیعت گرایی 123 3-6-1- شناخت واژگانی و اصطلاحی 123 3-6-2- رسالت تعلیم و تربیت 124 3-6-3- ارزشهای تربیتی 126 3-6-4- روشهای تدریس 127 3-6-5- شاگرد محوری 127 3-6-6- مواد و محتوای دروس تربیتی 128 3-6-7- نقد و بررسی 129 بررسی اصل پیروی آفرینش 131 3-7- مکتب تربیتی قرآن 132 3-7-1- خاستگاه تربیت قرآنی 132 3-7-2- مواد و محتوای دروس 134 3-7-2-1- معارف اسلامی 135 3-7-2-2- علوم طبیعی و ریاضیات 137 3-7-2-3- علوم انسانی 138 3-7-2-4- تاریخ 139 3-7-2-5- تعلیمات اجتماعی 140 3-7-2-6- بهداشت و تربیت بدنی 141 3-7-2-7- آموزشهای نظامی 142 3-7-2-8- آموزش فنی و حرفهای 142 3-7-2-9- هنر و زیبایی شناسی 143 3-7-3- روشهای تدریس 143 3-7-3-1- اجتناب از سختگیری 144 3-7- تعامل محوری شاگرد و معلم 145 3-7-5- مدرس? اسلامی 145 3-7-6- محتوای تربیت 145 3-8- انواع علم از نظر قرآن 146 3-8-1- علمالیقین 146 3-8-2- عینالیقین 146 3-8-3- حقالیقین 147 3-9- انواع علم از نظر فلاسفهی اسلامی 147 3-10- اشکال اساسی در تربیت جدید 147 3-11- ضرورت عبادت در تربیت قرآنی 148 3-12- عبادت در جهت کسب تقوا هدف نهایی تربیت 148 3-13- نتیجه گیری 151 منابع 156 فهرست جدولها و نمودارها نمودار 3-1- روابط انسان تربیت اسلامی 133 جدول 3-1- بررسی تطبیقی تعریف و رسالت و هدف تعلیم و تربیت 153 جدول 3-2- بررسی تطبیقی مواد و محتوای دروس 154 جدول 3-3- بررسی تطبیقی روشهای تدریس و محور تعلیم و تربیت 155 قرآن کریم نهجالبلاغه صحیفه سجادیه رساله حقوق امام سجاد ابراهیم زاده، عیسی، فلسفه تربیت ، تهران، دانشگاه پیام نور، چاپ هشتم، 1388. ابن ابی الحدید، عبد الحمید، شرح نهجالبلاغه، بیروت، دار احیاء الکتب العربیه، بیتا. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دارالقلم، چاپ دوم 1410، ق. ابن القیم الجوزیه ، محمد بن ابیبکر، زاد المعاد فی هدی خیر العباد، بیروت، دارالعلم، بیتا. ابن کثیر، عماد الدین أبو الفداء إسماعیل، تقسیر القرآن العظیم، بیروت، مکتبهالرساله، چاپ چهارم 1420. ابن الندیم، محمد بن إسحاق، الفهرست، بیروت، دار المعرفه، 1398. احسائی، ابن ابی جمهور، عوالی اللآلی، قم، انتشارات سید الشهداء، چاپ دوم 1405 اعظم شاهد، رئیس، اعجاز قرآن از دیدگاه مستشرقان، قم، مرکز علوم جهانی علوم اسلامی،چاپ اول 1386. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دارالقلم، چاپ نهم 1429 ق. اعرافی، علیرضا، درآمدی بر تعلیم و تربیت اسلامی (2) اهداف تربیت از دیدگاه اسلام، تهران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ دهم 1387. امینی، ابراهیم، اسلام و تعلیم و تربیت، قم، بوستان کتاب ( انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)، چاپ دوم، 1386. ایجی، عضدالدین شرح المقاصد، بیروت، عالم الکتب، چاپ سوم 1409 ق. آموزگار، محمد حسن، فلسفه و مکتبهای تربیتی، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی . باقری، خسرو، نگاهی دو باره به تربیت اسلامی، تهران ، انتشارات مدرسه،چاپ سوم، 1388. بخاری، محمد بن اسماعیل، الجامع الصحیح. بیروت، موسسهالرساله، چاپ اول 1402ق. ، بخاری، محمد بن إسماعیل، الأدب المفرد بیروت، دار البشائر الإسلامیه، چاپ اول 1420 ق. بنت الشاطئ، عایشه، اعجاز بیانی قرآن، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول 1376. بهشتی، محمد، آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت ومبانی آن (5)، قم، پژوهشگاه وحوزه و دانشگاه ، چاپ دوم، 1388/ بیضاوی، أبو سعید عبد الله بن عمر بن محمد الشیرازی، أنوار التنزیل وأسرار التأویل، المحقق، محمد عبد الرحمن المرعشلی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول 1418ق. جرجانی، عبدالقاهر ،دلائل الإعجاز، تحقیق، محمد التنجی، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ اول ، 1995م. جوادی آملی، عبدالله. صورت و سیرت انسان در قرآن ( تفسیر موضوعی قرآن) قم (ج 14)، مرکز نشر اسراء، چاپ اول، 1379. جوادی آملی، عبدالله، تفسیر انسان به انسان، تحقیق و تنظیم، محمد حسین الهی زاده. قم: اسراء، چاپ پنجم، 1389. حجتی، سید محمد باقر، اسلام و تعلیم وتربیت، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی. حر عاملی، مُحمّد بن الحسن، وسائل الشیعه، بیروت، موسّسه آل البیتِ1409 ق. حسن، حسین، الامام سجاد، بیروت، دارالمرتضی، 1425. خویی، سید ابوالقاسم، البیان فی تفسیر القرآن، مترجم، محمد صادق نجمی- هاشم زاده هریسی، خوی، دانشگاه آزاد اسلامی – واحد خوی، چاپ پنجم،1375. دایره المعارف قرآن کریم، تهیه وتدوین، مرکز فرهنگ ومعارف قرآن، قم، موسسه بوستان1382. دراز، محمد عبدالله،آیین اخلاق در قرآن، ترجمه، محمد رضا عطایی، مشهد، آستان قدس رضوی،به نشر، چاپ دوم 1389. دلشاد تهرانی، مصطفی، سیری در تربیت اسلامی، تهران، انتشارات دریا، چاپ اول1382. رازی، فخر الدین محمد بن عمر التمیمی، التفسیر الکبیر أو مفاتیح الغیب، بیروت، دار الکتب العلمیه ، چاپ دوم 1421 ق. رافعی، مصطفی صادق. اعجاز قرآن وبلاغت محمد. ترجمه: عبدالحسین ابن الدین. انتشارات جامی؛ چاپ اول 1387. رجب، مصطفی، الاعجاز التربوی فی القرآن الکریم. مصر، سوهاج، چاپ اول 1426 ق. رشید رضا، محمد، المنار، دار الکتب العلمیه، بیروت، چاپ دوم 1426. رضایی، یوسف، نگرشی به تعلیم وتربیت اسلامی، دفتر انتشارات کمک آموزشی و کتابخانه های وزارت آموزش و پرورش. بیجا. بیتا. روحانی، محمود، المعجم الاحصایی لالفاظ القرآن الکریم، مشهد، آستان قدس رضوی،1366. روسو، ژان ژاک، امیل، ترجمه، غلامحسین زیرک زاده، تهران، ناهید، 1380. ریشهری، میزان الحکمه، مکتبه الشامله شماره 3 زبیدی، محمّد بن محمّد بن عبد الرزّاق الحسینی، تاج العروس من جواهر القاموس، المحقق، مجموعه من المحققین، بیروت، دار الکتب العلمیه، چاپ دوم2008م. زحیلی، وهبه بن مصطفی، التفسیر المنیر فی العقیده والشریعه والمنهج، بیروت، دار الفکر المعاصر، 1418 ق. زرقانی، محمد عبد العظیم، مناهل العرفان فی علوم القرآن، ترجمه، محسن آرمین، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی، چاپ اول1384 . سعدی، عبد الرحمان ابن ناصر، تیسیر الکریم الرحمان، ریاض، مکتبه الجریس 1420. سیوطی، جلال الدین ،الاتقان فی علوم القرآن، ترجمه سید مهدی حایری قزوینی، تهران، موسسه انتشارات امیر کبیر،چاپ دوم1386. شاتو، ژان، مربیان بزرگ، ترجمه، غلامحسین شکوهی، تهران، موسسه انتشارات دانشگاه تهران، 1388 شرفی، محمد رضا، فلسفه تربیتی اسلام، تهران، موسسه فرهنگی منادی تربیت، چاپ اول 1387. شریعتمداری، علی، اصول و فلسفه تعلیم و تربیت، تهران، امیرکبیر، چاپ شانزدهم، 1379. شریعتمداری، علی، تعلیم و تربیت اسلامی، تهران، امیرکبیر، چاپ دوازدهم، 1388. شریعتمداری، علی؛ بررسی تطبیقی آراء تربیت ژان ژاک روسو و اسلام ( اهداف، اصول و روشها ) مجله علوم تربیتی و روانشناسی. تابستان1385، شماره 2. شعاری نژاد، علی اکبر، فلسفه آموزش و پرورش، تهران، امیر کبیر، چاپ نهم، 1389. شعراوی، محمد متولی، تفسیر الشعراوی، قاهره، مطابع أخبار الیوم، چاپ اول 1997 م. شکوهی، غلامحسین، مبانی و اصول آموزش و پرورش، مشهد،آستان قدس رضوی، موسسه چاپ وانتشارات، چاپ هشتم 1385. شکوهی، غلامحسین، تعلیم و تربیت و مراحل آن، مشهد، به نشر چاپ بیست و دوم، 1387. شیخ الأسلامی، اسعد. تحقیقی در مسایل کلامی. انتشارات امیر کبیر. چاپ اول1362. صانعی، مهدی، پژوهشی در تعلیم و تربیت اسلامی، موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، چاپ اول 1375. طباطبایی، محمد حسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران، صدرا، چاپ پانزدهم، 1386. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، مترجم: موسوی همدانی سید محمد باقر، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ بیست و ششم، 1387. طبرانی، سلیمان بن أحمد، المعجم الأوسط، تحقیق ، طارق بن عوض الله بن محمد، عبد المحسن، قاهره: دار الحرمین، 1415. طبرسی، نوری، مستدرک الوسائل، بیروت، موسسه آل البیت، چاپ چهارم 1429. طوسی نصیرالدین، کشف المراد فی شرح تجرید الإعتقاد، نشر شکوری چاپ چهارم چاپخانه اسماعیلیان، بیتا. طوسی، محمد بن الحسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسه الوفا، 1419. عبده، محمد، شرح نهج البلاغه، بیروت، دار المعرفه ، بیتا. علوی، حمید رضا، شریعتمداری ، علی؛ بررسی آراء تربیت ژان ژاک روسو و اسلام (اهداف، اصول و ارزشها). مجله علوم تربیتی و روانشناسی (ویژه نامه علوم تربیت). تابستان 1385، شماره، 2 علوی، حمید رضا، نکات اساسی در فلسفه تعلیم و تربیت. غزالی، ابوحامد محمد بن محمد، احیاء علوم الدین، بیروت، دارالمعرفه، 1412. فراهیدی، خلیل بن احمد. العین. موسسه دار الهجره. الطبعه الثانیه فی ایران. 1405 فروم ، اریک،هنر عشق ورزیدن، ترجمه، پور سلطانی، انتشارات مروارید، تهران، چاپ اول 1346. قاضی، عبدالجبار، شرح الاصول الخمسه، بیجا، بیتا. قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1381 قرضاوی، یوسف، قرآن منشور زندگی، مترجم، عبدالعزیز سلیمی، تهران، نشر احسان، چاپ اول 1380 . قرطبی، محمد بن احمد الانصاری، الجامع لأحکام القرآن، دار احیاءالتراث العربی، بیروت، 1416. قطب، محمد، روش تربتی اسلام، ترجمه، محمد مهدی جعفری تهران، موسسه مطبوعاتی فراهانی، قطب، محمد، روش تربیتی اسلام و کاربرد عملی آن، ترجمه محمد ابراهیمی، سنندج، پخش کتاب امام غزالی، چاپ اول، 1389. کاردان، علیمحمد، سیر آراءتربیتی در غرب، تهران، سمت، چاپ سوم، 1387. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، تحقیق المجلسی. مکتبه الشامله شماره 3 کیلانی، ماجد عرسان، سیر آرای تربیتی در تمدن اسلامی، ترجمه، نقد و اضافات: بهروز رفیعی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. چاپ دوم، 1387. کیلانی، ماجد عرسان، فلسفه تربیت اسلامی، ترجمه، نقد و اضافات: بهروز رفیعی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. چاپ دوم، 1387. گلپایگانی ربانی ترجمه محاضرات فی الالهیات، عبدالرحیم بهبهانی سلیمانی، انتشارات مرکز مدیریت حوزه های علمیه چاپ اول 1389. گنجی، محمد حسین، کلیات فلسفه، تهران سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها ( سمت)، چاپ پنجم، 1384. گوتگ، جرالد ال ، مکاتب فلسفی و آراء تربیتی، ترجمه محمد جعفر پاک سرشت، سمت، چاپ دهم 1389. متقی هندی، علی بن حسام الدین، کنز العمال فی سنن الأقوال والأفعال، بیروت، مکتبه الرساله، چاپ دوم، 1402. مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، چاپ سوم، دار الکتب الاسلامیه ، 1386. مجلسی، محمد باقر، مرآه العقول فی شرح أخبار آل الرسول، بیروت، موسسه الوفا، 1407. محق، محمد، آشنایی با تربیت اسلامی، تهران، نشر احسان، چاپ اول1382. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، تهران، وزاره الثقافه والارشاد الاسلامیه، چاپ اول 1368. مطهری، مرتضی، انسان کامل، تهران، انتشارات صدرا، چاپ چهارم 1386 . مطهری، مرتضی، فطرت، تهران، انتشارات صدرا، چاپ بیست ویکم 1389. مطهری، مرتضی، یادداشتهای استاد مطهری انتشارات صدرا، چاپ سوم 1385. معرفت، محمد هادی، علوم قرآنی، قم، موسسه فرهنگی تمهید، 1388. معرفت، محمد هادی، تفسیر و مفسران، قم، موسسه فرهنگی تمهید، چاپ چهارم 1387. معرفت، محمد هادی، التمهید فی علوم القرآن، قم، موسسه النشر الاسلامی. معلوف، لویس، المنجد، مترجم، احمد سیاح، تهران، انتشارات اسلام،چاپ نوزدهم، 1379 . مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، قم، مطبوعاتی هدف، انتشارات نسل جوان، 1374. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1374. میر محمدی، سید ابوالفضل، تاریخ وعلوم قرآن، چاپ دفتر انتشارات اسلامی، چاپ چهارم بهار1375. ندوی، ابوالحسن علی الحسنی، التربیه الاسلامیه الحره، بیروت، موسسه الرساله، چاپ دوم 1415. نسفی، محمد عمر، شرح العقائد النسفیه، مکتبه رشیدیه، پاکستان،کراچی، بیتا. نقیب زاده، میر عبدالحسین، نگاهی به فلسفه آموزش و پرورش، تهران، انتشارات طهوری چاپ بیستم 1386. نقیب، عبدالرحمان، روش شناسی تحقیق در تعلیم و تربیت، ترجمه، بهروز رفیعی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ دوم، 1389 نیکزاد ، محمود، کلیات فلسفه تعلیم و تربیت، تهران، سازمان انتشارات کیهان، 1375. هارل هون، هرمان، فلسفه تربیت، ترجمه، احمد آرام، نشر پژوهشهای اسلامی،بیتا، بیجا. ministry of science, research and technology university of sciences and teachings of the holy quran faculty of sciences and techniques of the holy quran of tehran final dissertation for the award of master degree title: educational miracles of the holy quran major professor: ali mohammadi ashnaei, phd. consulting professor: hamid hassanzadeh student: khaled ataee january 2012

قرآن آخرین کتاب آسمانی خداوند است که برخاتم انبیاء حضرت محمد صلی الله علیه و آله نازل شده است، که به عنوان موثق تر و کامل و سالم ترین سند اسلام برای مسلمانان محسوب می شود؛ این کتاب برخلاف کتب انبیاء پیشین، مصون از هرگونه تحریف باقی مانده است، امّا عده ای از مسلمانانِ اخباری از هر دو مذهب تشیع و اهل سنت با توجه به عده ای از روایات قایل به تحریف قرآن شده اند، لذا از آن جائی که قرآن نزد مسلمانان از اهمیت ویژه ای برخوردار است، در مقابل این ادعاها زمین ننشسته و در ردّ ادعای تحریف قرآن توسط مدعیان تحریف به پا خواسته و ادعاهای آن ها را پاسخ داده اند، از آن جا که مدعیان تحریف عدهْ زیادی از دلایل خویش را بر اساس روایات بیان نموده اند، لذا عالمان اسلامی به بررسی این روایات مطرح شده از سوی مدعیان پرداخته و تعدادی از آن ها را به علت ضعف سند ردّ کرده و تعداد باقی مانده را به«تحریف معنوی(تفسیری) قرآن»، توجیه و تأویل نموده اند، تا بدین وسیله بتوانند انگشت اتهام تحریف قرآن را از سوی ائمّه علیهم السلام برگردانده و مدعیان را متوجه اشتباه خویش در برداشت نادرست از روایات متوجه سازند. دراین تحقیق با بررسی لغوی واصطلاحی تحریف و بررسی محتوای روایات مشتمل بر لفظ تحریف و نیز روایاتی که درمباحثِ: نام معصومین(علیهم السلام) در روایات تفسیری – شأن نزول، نام ائمّه(علیهم السلام) در کتب آسمانی پیشین و نیامدن آن ها در قرآن، حدیث أحرف سبعه، اختلاف قرائت و نیز مبحث جمع و تدوین قرآن که از آن ها امرتحریف قرآن استنباط می شود و سایر مباحث، به این نتیجه رسیده است که: معنای تحریف در این روایات، به منزله تحریف مورد نظر ِ مدعیان در مصحف کنونی نبوده، بلکه به معنای تحریف«وحی بیانی قرآن کریم»؛ یعنی تفسیر و تأویل آیات است، که توسط خَصم در زمان بعد از حضرت رسول الله صلی الله علیه و آله از قرآن کم شده است، که با وجود این امر نصّ الفاظ قرآن محفوظ مانده است و روایات متعدد بر این امر تصریح دارند.

چکیده: این رساله به بررسی چگونگی رویارویی با محرومیت عاطفی از دیدگاه قرآن پرداخته است. در ابتدا به بررسی واژه های محرومیت و عاطفه در قرآن پرداخته شده، سپس عوامل و آثار محرومیت عاطفی با توجه به آراءروان شناسان بررسی گردیده است، پس از آن به ارائه راهکارهایی جهت پیشگیری از محرومیت عاطفی پرداخته و در این راستا 52 آیه از قرآن کریم به عنوان راهکار ارائه گردیده، تفسیر هر کدام از آیات نیز در چندین کتب تفسیری مورد بررسی قرار گرفته، همچنین آراء روان شناسان نیز ضمیمه آن شده و بررسی تطبیقی بین این آراء و آیات قران صورت گرفته و نتایج حاصل از آن نیز ارائه گردیده است. در انتها به راههای مقابله با محرومیت عاطفی پرداخته که در این زمینه 54 آیه از قرآن و آراء روانشناسان به عنوان راهکار مقابله با محرومیت عاطفی، بررسی و ارائه گردیده است که جمعاً 106 آیه از قرآن می باشد که به عنوان پیشگیری و مقابله با محرومیت عاطفی بررسی و ارائه شده، نیز نتایج حاصل از تطبیق آراء روانشناسان وآیات قرآن در پایان همان بخش درج گردیده است.

چکیده تدبّر در قرآن یک فرآیند است که از تلاوت آیات آغاز می شود و با تفکّر عمیق و ژرف اندیشی در معنا و مقاصد پیام های مفردات، آیات، سوره ها و کل قرآن، ادامه می یابد و با تعهد و التزام قلبی و عمل به مضامین آن ها ختم می گردد. تدبّر در قرآن کریم دارای مراتب چهارگانه ی عبارات، اشارات، لطایف و حقایق می باشد. قلمرو تدبر غیر معصوم فقط ظاهر الفاظ قرآن است که با تدبّر در این حیطه، متناسب با میزان تلاش فکری و صفای باطن خود قادر خواهد بود حداکثر، تا فهم مرتبه ی سوم صعود نماید. دسترسی به حقایق قرآن در انحصار خداوند و معلمان واقعی قرآن – معصومین علیهم السلام – است. تدبّر در قرآن، وظیفه ای همگانی است، ادای این تکلیف با موانعی به شرح زیر مواجه است: 1- عدم آشنایی بسیاری از مردم با زبان قرآن ( زبان عربی ). 2- عدم آشنایی کافی توده های مردم با فرهنگ و اصطلاحات عصر نزول به خاطر فاصله ی زمانی زیاد. 3- عدم ارائه ی روش تدبّر ساده و بدون اتکا به ابزارها و کلیدهای تخصصی. 4- مهجوریت و محجوریت قرآن در زندگی مردم به حدی که فقط درصد کمی از مردم با آیات قرآن مأنوس هستند. برای این که زمینه ی لازم جهت تدبّر عموم مردم در قرآن فراهم شود، می بایست در مرتبه ی اول، مردم به فقر ذاتی خویش و ضرورت انس با قرآن و تدبّر در آن آگاه شوند. پس از آن، لازم است ترجمه ای دقیق و تدبّری از قرآن کریم- با الهام گیری از روایات معتبر تفسیری معصومین(ع)- تهیه شده و در اختیار توده های مردم قرار گیرد. در گام بعد، روش تدبّری ساده و فراگیر، بدون وابستگی به اصطلاحات تخصصی ارائه و ترویج گردد. در ضمن، این تحقیق با نقد و بررسی روش های تدبّر ارائه شده توسط محمد حسین الهی زاده و ولی الله نقی پورفر، اصول و قواعدی را جهت ارزیابی سایر روش های تدبّر ارائه می دهد. کلیدواژه: قرآن، اهل بیت(ع)، تدبّر، الهی زاده، نقی پورفر

چکیده امور خلاف عادت، اموری است که بر خلاف جریان عادی طبیعی به وقوع می پیوندد. در قرون اخیر با توجه به پیشرفت علمی، در تحلیل امور خلاف عادت نظرات گوناگونی پدید آمده است. سه تفسیر قرن چهاردهم، تفسیر القرآن و هو الهدی و الفرقان، المنار و المیزان نگرش متفاوتی نسبت به این امور دارند. سید احمدخان خلاف عادت را خلاف نظام عادی علی و معلولی تلقی کرده ؛ از این رو معجزات را به اموری طبیعی تأویل نموده است. در نگرش المنار خلاف عادت حقیقی، به دو بخش تکوینی، و روحانی تقسیم می شود که تکوینی آن فعل خدا و با قدرت محض اوست و روحانی آن بر اساس سنت خدا در عالم ارواح و بر خلاف سنت های معروف در نزد مردم است. مفسران المنار در بیشتر معجزات به ظاهر آیات پایبند بوده اما برخی خلاف عادات را به غیرظاهر تأویل می کنند، تا آن را معقول نمایند. تفسیر المیزان با التزام و پایبندی به ظاهر آیات از تأویل خلاف عادات خودداری نموده، و تصریح کرده است معنایی که قرآن در اثبات آن ظهور دارد، پذیرفتن آن بر ما لازم است، گرچه عقل نتواند آن را اثبات کند. در نگرش علامه، خلاف عادات دارای سببی ماوراء طبیعی و تجربه نا پذیر است، از این رو علوم تجربی توانایی نفی و یا اثبات آن را ندارد. علامه طباطبایی امور خلاف عادت و معجزات را به سه دسته ی معجزات نشان پیامبری، معجزات درخواستی، معجزات مربوط به اتمام حجت یا ضروری تقسیم می کند، که در این پژوهش مصادیق آن طبق دیدگاه های مفسران فوق به صورت تطبیقی بررسی شده است. کلید واژه ها: تفسیرالقرآن و هوالهدی و الفرقان، تفسیر القرآن الحکیم (المنار)، المیزان فی تفسیر القرآن، خلاف عادات الهی، معجزه.

در دین اسلام تبرّی ، به عنوان یکی از فروعات دین مورد تأکید ویژه قرار گرفته است. اهمیت این مسأله در قرآن و آموزه های دین، شناخت دشمن را برای ما ضروری می نماید. بر این اساس، معنی شناسی واژه ی عدو، یکی از راه های رسیدن به این شناخت و کشف مولفه های معنایی دشمن در قرآن است. معنی شناسی، شیوه ای نو و البته کارآمد در فهم مقصود قرآن پیرامون موضوعات مختلف است؛ که با در نظر گرفتن بافت کلامی و موقعیتی و بررسی روابط همنشینی، جانشینی و تقابل میان واژه ی کانونی و سایر واژه های یک حوزه ی معنایی، در پی کشف معنای واژه های کانونی در قرآن است. واژه ی "عدو" و مشتقات مختلف آن، در مجموع 106 بار در قرآن به کار رفته است؛ که 69 مورد از این تعداد، در کنار واژه های همنشین، همنشین همنشین و نیز واژه های مقابل آن، حوزه ی معنایی "عدو" را تشکیل می دهد. بر اساس معنی شناسی واژه ی"عدو" در قرآن؛ انکار و نافرمانی خدا و رسولان الهی، تجاوز، عدم صداقت، استهزاء و تکبر از مولفه های معنایی دشمن می باشند. از سوی دیگر؛ کمک و یاری، محبت، هدایت، معرفت حق و تواضع در برابر آن، مولفه هایی است که دشمن فاقد آن است و به عبارتی با مفهوم دشمن در تقابل است. همچنین، در حوزه ی معنایی عدو، آن چه بیش از همه مورد دشمنی قرار دارد دین(خدا، رسولان الهی و مومنین) است و فرعون، یهود، منافقین، شیطان و ... نمونه هایی از دشمن می باشند که از درون و بیرون جامعه ی دینی را تهدید می کنند. با عنایت به وجود واژگانی چون، خصم و شنآن در قرآن که به معنای دشمن می باشند؛ واژه ی "عدو"، بخشی از معنای دشمن در قرآن را بیان می کند. و برای فهم کاملمعنای دشمن در قرآن، نیازمند معنی شناسی واژه های گفته شده، هستیم. کلیدواژه ها: عدو، ولایت، مودّت، دشمن شناسی، معنی شناسی، روابط همنشینی، روابط تقابلی، مولفه های معنایی.

شناخت انسان پایه و اساس علوم انسانی است؛ به همین دلیل داشتن شناخت درست از انسان، می تواند علوم انسانی را تبدیل به راه سعادت نماید و دست یابی به شناخت کامل از انسان تنها در سایه سار آموزه های وحیانی امکان پذیر است. در میان علوم انسانی، علم تربیت (تعلیم و تربیت) به دلیل گستر? آن در تمام حیطه های انسانی، بیش از سایر علوم اهمیت دارد و اگر این علم، به معنای واقعی کلمه، انسانی نباشد، تأثیر آن در تمام جنبه های زندگی انسان آشکار خواهد بود. هدف از نگارش این رساله این است که با ایجاد شناخت نسبتاً دقیقی از انسان، علم تربیت را به معنای واقعی کلمه دارای دو وصف «انسانی» و «اسلامی» نماید. تعریف انسان و شناخت فصل مقوّم انسانیت، به عنوان عامل نگهدارند? انسان در محدود? انسانیت، نخستین مبنای انسان شناختی علوم انسانی است. آموزه های قرآن کریم (و عترت علیهم السلام) اولاً به انسان در والاترین مراتب انسانیت و هنگام سقوط به پست ترین مراتب حیوانیت و پست تر از آن، به عنوان یک «جنبده» نگریسته و «جنبندگی» را «جنس» قرار داده است. ثانیاً «عقل» را به عنوان فصل مقوم انسانیت معرفی نموده که عدم آن، موجب خروج از محدود? انسانیت به محدود? حیوانیت و پایین تر از آن است. ثالثاً «عقل» را به معنای متداول عُرفی یا همانند مکاتب راسیونالسیتی تعریف ننموده است؛ بلکه بر اساس آموزه های قرآن کریم عقل از قوای ملکوتی وجود انسان می باشد که مهمترین کارکرد آن شناخت حق و باطل و تحریک آدمی به سوی حق و اجتناب از باطل است.» پس از تعریف انسان، پاسخ به این سوال که: «انسان باید به چه جایگاهی برسد؟» مبنای دیگر تربیت است. در آموزه های قرآن و عترت، متناسب با ابعاد وجودی انسان، سه غایت برای انسان معرفی شده است: 1ـ رسیدن به مقام عبودیت حقّ در مقام عمل، 2ـ شناخت اسماء و صفات خداوند در مقام علم و 3ـ تحقق اسماء و صفات الهی در وجود انسان. پس از شناخت تعریف انسان و غایت آفرینش او، باید به این سوال پاسخ داده شود که: برای آن که انسان در محدود? انسانیت باقی بماند، باید در چه فضایی قرار داشته باشد؟ آیا باید در فضای جبر قرار داشته باشد یا در فضای تفویض یا در فضایی دیگر؟ قرآن و عترت چنین پاسخ می دهند: انسان نه می تواند در فضای جبر مسیر کمال را طی کند و نه در فضای تفویض؛ بلکه باید در فضایی بین این دو قرار داشته باشد. از طرف دیگر، آزادی انسان محدود به آزادی های طبیعی نیست؛ بلکه انسان می تواند تمام بندهای نامرئی را نیز از پای خویش بازنماید و به سوی خلیفه اللهی پرواز نماید. با شناخت ویژگی های مذکور، این سوال نیز به وجود می آید که: «آیا خداوند برای آنکه انسان را در محدود? انسانیّت نگه بدارد و به غایت خلقتش برساند، زمینه هایی در وجود او قرار داده است؟» پاسخ آموزه های قرآن و عترت به این سوال مثبت است. ساختار انسان به گونه ای آفریده شده که اگر موانعی وجود نداشته باشد، راه کمال خویش را می پیماید و این «فطرت» همان زمینه ای است که خداوند در وجود انسان تعبیه نموده است. خداوند به وسیل? «فطرت» زمین? تمام اقسام تربیت را در وجود انسان قرار داده است. متناسب با نوع مطالب این رساله، منابع اصلی نگارش این اثر، در سای? قرآن، منابع تفسیری و حدیثی ـ که دیدگاه آموزه های قرآن و عترت را تبیین نمایند ـ می باشد. در کنار منابع تفسیری و حدیثی، منابع موجود در تربیت اسلامی که به نوعی به برخی از مسائل مندرج در این اثر اشاره داشته اند. ضمناً آثار چهار تن از متکلمان مشهور شیعه ـ شیخ مفید، علامه حلی، لاهیجی و آیت الله سبحانی ـ در سایه آموزه های قرآن کریم مورد استفاده قرار گرفته اند.

زمان در فلسفه، کمیّت انتزاع شده از حرکت است، اما یک زمان دیگری هم در قرآن و فرهنگ اسلامی مطرح است و آن نگاه به پدیده ها بدون در نظر گرفتن حرکت مادی آنهاست. هر پدیده یک وجود مُلکی دارد و افزون بر آن، یک وجود ملکوتی دارد. قرآن با طرح ملکوت هر چیز، ما را به وجه دیگری از فرا زمان سوق می دهد: «فَسُبْحانَ الَّذی بیَدهِ مَلَکُوتُ کُلِّ شَیْ‏ءٍ وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُون» (یس/83). بر این اساس، هنگام مطالعه ی قرآن کریم با دو زمان مواجهیم، یکی زمان آفاقی که کمّی است و در آن، زمان و مکان رویدادها مشخص است و پدیده ها در تقدم و تأخّر و توالی مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرند و دیگری زمان انفسی که در آن نگاه تاریخی و خطی به پدیده ها کنار گذاشته می شود و در یک افق فرا تاریخی، همه ی پدیده ها در یک جا حضور دارند و نظم هم زمان صورتها، جانشین توالی صورتها می شود. این زمان، همان «زمان لطیفِ» عالم ملکوت است. تمایز میان زمان آفاقی و زمان انفسی نقش بسیار تعیین کننده و معناداری در تفسیر آیات قرآن دارد، چراکه بسیاری از آیات را تنها می توان بر اساس انگاره ی زمان انفسی خوانش و فهم نمود. تأویل آیات انفسی نیز مستلزم حضور مفسّر در ساحت ملکوت است، زیرا کار تأویل، آشکار نمودن معنای باطنی و نهفته در پس حکایت رویدادهای آفاقی است. در این پژوهش نمونه های بسیاری از قرآن کریم از جمله آیه ی «اَلَسْت»، ماجرای معراج پیامبر (ص)، خطاب به پیامبر (ص) در داستان یوسف، آیات مربوط به قیامت، گفت وگوی دوزخیان و بهشتیان و مواردی دیگر آورده شده است که نقش تمایز زمان آفاقی و انفسی در فهم آنها تعیین کننده است، به طوری که بدون توجه به زمان انفسی، تفسیر آیه ممکن نیست.

این پژوهش که به عنوان شیوه ها و ابزار تسلط شیطان بر انسان از منظر قرآن و روایات تحقیق و تدوین یافته است، و هدف در این پژوهش بازشناسی و آسیب شناسی بهتر راه های نفوذ و سلطه شیطان است، که وی از چه راه های برای نفوذ و سلطه خود و از چه ابزاری برای ضربه زدن بر پیکری انسان بهره می برد، و این رساله متشکل از هشت فصل و یک خاتمه است.

رنج احساسی است که در درون، به جهت نیست ها، نبودها و نقص ها به وجود می آید. در آیین بودا، رنج بر اساس ملاک های متفاوتی همچون کمیّت و کیفیّت، خاستگاه، ترتّب و زمان و ضرورت و اکتسابی بودن، به چهار نوع قابل تقسیم است ولی در دین اسلام می توان رنج را بر اساس خاستگاه پیدایش آن، به سه نوع رنج ناشی از آفرینش و وجود، رنج حاصل از ابتلائات و امتحانات الهی و رنج ناشی از اکتسابات نادرست آدمی، دسته بندی نمود. در تبیین منشأ پیدایش رنج در آیین بودا، گاه به مهمترین عامل ایجاد رنج و گاه به زنجیره ای از عوامل شامل: ندانستن، تمایلات پنهان، دانستگی، نام و شکل، قوای حسی، تماس، احساس، تشنگی، دلبستگی، وجود، زائیده شدن و پیری و مرگ، اشاره شده است. اما در دین اسلام، منشأ رنج های ناشی از آفرینش و وجود، وابستگی و نیاز است و منشأ رنج های ابتلایی، نوع نگرش نادرست و منشأ رنج های ناشی از اکتسابات نادرست، باورها و عقاید نادرست، احساسات نامناسب و اعمال و رفتار ناشایست می-باشد. آیین بودا که خود را آیینی عملی معرفی می کند، درباره آثار رنج، نکته ای ارائه نداده است. اما اسلام برای رنج، آثار مثبتی همچون: تکامل، شکوفایی استعدادها، پاک سازی گناهان، حفظ و تقویت ایمان، اجر و پاداش، تقرب پروردگار، تربیت و آثار منفی و مخربی همچون: افسردگی، غم و اندوه، خشم و عصبانیت، یأس و ناامیدی، سقوط از مرتبه ایمان و پشیمانی معرفی نموده است. درمان رنج در آیین بودا از راه های هشت گانه: نیت درست، اندیشه درست، سخن درست، رفتار درست، معاش درست، سعی درست، توجه درست و مراقبت، انجام می شود اما در اسلام، برای پیشگیری و درمان، راه هایی همچون تغییر نگرش و پذیرفتن رنج موجود، داشتن جهان بینی الهی، نگرش ابتلایی و آزمونی به امور، دیدن سختی ها همراه با آسانی ها، صبر، توکل، توجه به معاد، تقویت ایمان و اندیشه و عبرت ارائه شده است. برآیند پژوهش حاضر، آن است که بودا، به جهت انسان مدارانه بودن آیینش، تنها انسان و اعمال حال و گذشته او را در پیدایش رنج موثّر می داند در حالی که در دین اسلام، علاوه بر عملکرد انسان، حکمت الهی و قضا و قدر نیز در ایجاد رنج، نقش دارد. آیین بودا، تنها رسالت آدمی را رهایی از رنج می داند و معتقد است باید رنج ها درمان شوند در حالی که اسلام، رنج را مرکبی برای رشد و تعالی و رسیدن به تکامل می داند و فقط به درمان آثار منفی آن می پردازد. کلیدواژه: رنج، بودا، اسلام، امتحان

این پژوهش، با عنوان «راه کارهای کارآمدسازی آموزه های قرآن برای تعلیم و تربیت قرآنی کودکان» در سه فصل به شرح ذیل، نکات را تدوین و ارایه نموده است. فصل اول این پژوهش، به شناخت واژگان مرتبط با موضوع، مانند تربیت، کودک، اصل و روش و نیز بیان اهمیت و ویژگی های دوران کودکی اختصاص یافته است. در فصل دوم، به مجموعه اصول و روش های تربیتی متناسب با آن ها اشاره شده است که عبارتند از: اصل تمکّن و رعایت تفاوت های فردی و روش های آن مانند آموزش تدریجی و توجه به فطرت در تربیت قرآنی و... ؛ اصل سهولت و روش مدارا و گذشت؛ اصل تکریم و روش های آن مانند انتخاب نام زیبا، سلام کردن به کودکان و...؛ اصل مداومت و محافظت بر عمل و روش تمرین و تکرار؛ اصل تعقّل و تفکّر و مجموعه روش های اکتشافی مانند تحریک حس کنجکاوی و...؛ اصل انگیزش احساسات و عواطف و روش های محبت، استفاده از روش-های هنری در تربیت قرآنی (مانند تصویرگری، تمثیل و تشبیه، قصه گویی، شعر و سرود، طرّاحی و نقّاشی)، تشویق، روش بازی های تربیتی؛ اصل آراستگی و روش آراستن ظاهر و روش تزیین کلام. هم چنین به نحوه کارآمدی هر اصل در امر تعلیم آموزه های قرانی به کودکان، اشاره شده است. پس از تبیین مجموعه اصول و روش ها، در فصل سوم، ضمن معرفی نهادهای مسئول کارآمدسازی آموزه های قرآنی مشتمل بر خانواده، مدرسه، رسانه ملی، مساجد، دارالقرآن ها و مهدهای قرآنی و... از مسئولیت های هر یک در این حیطه، هم چون جامعیت آموزش، استفاده از روش های هنری، توانمند کردن مربّیان قرآن و... سخن به میان رفته است. واژگان کلیدی: تربیت قرآنی، تربیت دینی، کودکان، روش، اصول، نحوه کارآمدی، آموزه های قرآن

چکیده این پژوهش با عنوان «بررسی تطبیقی مهارت برقراری ارتباط موثر از دیدگاه مفسران و روان شناسان» آمده است. نخست به مولفه های ارتباط، ارتباطات چهارگانه انسان و نیز انواع ارتباطات انسانی اشاره و سپس به بیان ضرورت و کاربرد ارتباط با دیگران و نیز بررسی دو نوع ارتباط کلامی و غیر کلامی در قرآن و روان شناسی پرداخته است. این بررسی ها نشان می دهد در آداب سخن گفتن، قرآن کریم علاوه بر تأیید مطالبی که علم روان شناسی بدان دست یافته است، مواردی دیگری مانند رعایت عدالت در گفتار، سخن گفتن از روی علم وآگاهی و ... را نیز مطرح می کند و همچنین در بیان آسیب های سخن به آسیب هایی چون بهتان، نجوا و... می پردازد که در روان شناسی از آن ها غفلت شده است، علاوه بر این آیات قرآن کریم انتقال احساسات و اطّلاعات از طریق مقوله های غیر کلامی و نقش آن ها را در تداوم ارتباط و یا قطع آن تأیید و در جاهای مختلف به این مطلب اشاره می کند. در ادامه شش عامل ادب و احترام متقابل، گوش دادن فعّال، اعتماد آفرینی، همدلی، مثبت گرایی و خود گشودگی به عنوان مهم ترین عوامل و تکنیک های ارتباط موثر در نظر گرفته شده و در نهایت موانع موجود بر سر راه ارتباط کارآمد را تحت عنوانی چون بی احترامی، گوش ندادن به سخنان گوینده، بی اعتمادی، عدم همدلی و عدم خودگشودگی مورد بحث قرار داده است. در باب موانع باید گفت آیات قرآن گاه به مواردی اشاره کرده است که در علم روان شناسی مورد غفلت واقع شده است. برآیند این پژوهش این است که اگرچه روان شناسان در باب ارتباط موثر، مطالب مفید و کارآمدی را بیان کرده اند، امّا آموزه های قرآن کریم در این رابطه بسیار عمیق تر، جزئی تر و پربارتر بوده و گاه آیات قرآن کریم در این حیطه نکات ریزی را بیان داشته است که در علم روان شناسی از آن ها غفلت شده است.

رابطه اختلاف قرائات با تحریف قرآن یکی از مسائل چالش برانگیز درحوزه علوم قرآنی بوده است که از سوی محدّث نوری مطرح گردید. او در قرن سیزدهم با استناد به روایات متناقض، بین اختلاف قرائات و تحریف قرآن ارتباط برقرار کرد و مدعی شد که اختلاف قرائات یکی از عوامل تحریف قرآن می باشد. ازطرف دیگر اهل سنت بر مبنای اعتقاد به نزول قرآن بر هفت حرف، منشأ اختلاف قرائات را به عصر پیامبر(ص) بر می گرداند. برمبنای آیات قرآن، قرائت قرآن نخست توسط خداوند به پیامبر (ص) و سپس توسط پیامبر به صحابه و توسط صحابه به مردم آموخته شد. در این پژوهش با استناد به آیات قرآنی و روایات صحیح و تصریحات دانشمندان علوم قرآنی، سقم این ادعا اثبات شده است. برمبنای روایت فضیل بن یسار از صادقین (ع)، قرائت قرآن در عهد رسالت واحد بوده است و قرائات و نص قرآن دو حقیقت مستقل ازهم هستند. قرآن وحی منزل بر پیامبر (ص) است اما قرائات الفاظ وحی مذکور است. جمهور مسلمانان در تمامی اعصار، قرآن را از لحاظ مادّه و صورت و قرائت به طور متواتر بر یک ساختار می خواندند ولی قرائات مختلف، بر پایه سند هایی است که جملگی خبر واحدند. اختلاف قرائات امری بشری بوده که در نتیجه اجتهادات قرّاء طی اعصار متمادی ایجاد شده است. بنابر این رابطه ای بین اختلاف قرائت و تحریف قرآن وجود ندارد.

بحث روش تفسیر قرآن در قرن اخیر از بحث های مطرح در حوزه دینی می باشد. نظرات و آراء فراوانی در این زمینه از سوی قرآن پژوهان و مفسران ارائه شده است که هر کدام برای نظر خود به دلائلی استناد کرده اند. ائمه (ع) به عنوان رهبران دینی ما که خود قرآن ناطق می باشند، طلایه داران تفسیر قرآن بودند. در این پایان نامه به روش و سبک تفسیری حضرت فاطمه زهرا (س) پرداخته شده است که در فصل اول جایگاه تفسیر در عصر ایشان و دانش قرآنی حضرت فاطمه زهرا (س) اشاره شده و در فصل دوم به استقراء آراء تفسیری و غیر تفسیری ولی مرتبط با تفسیر قرآن و همچنین استنادات قرآنی حضرت فاطمه زهرا (س) پرداخته شده است. در فصل سوم مبانی تفسیر از دیدگاه حضرت فاطمه زهرا (س) مطرح شده و در فصل چهارم روش و قواعد تفسیری به کار برده شده توسط حضرت فاطمه زهرا (س) استخراج شده و در فصل پنجم نیز پس از معرفی اجمالی 7 تفسیر معاصر میزان اهتمام این تفاسیر به روش و قاعده مورد استفاده حضرت فاطمه زهرا (س) بررسی شده است.

باورهای غیرعقلانی و تحریف های شناختی در روان شناسی، اصطلاحی است که از نظریه دو روان درمانگر آمریکایی به نام های "آلبرت الیس" و "آرون بک" گرفته شده استکه اشاره به اختلال تفکر افراد در درک واقعیات دارد. هدف اساسی روان درمانی، تغییر نوع تفکرات بیماران روانی درباره خودشان و مردم و زندگی و مشکلاتی است که قبلاً از مقابله با آن ها عاجز بوده اند و همین موجب اضطراب و اختلالات روانی شان می شده است. قرآن کریم، نیز علاوه بر اشاره به علل و موانعی که باعث اختلال در تفکر افراد و درک حقایق می شود، راهکارهای درمانی وشیوه های اصلاح آن را بیان فرموده است. پژوهش حاضر درصدد است که به روش تطبیقی، ضمن بررسی باورهای غیرعقلانی و تحریف های شناختی در نظریه "آلبرت الیس" و "آرون بک" و بازیابی آن در مفاهیم قرآن، به میزان هم پوشانی این دو حوزه، در تبیین موضوع فوق دست یابد؛ و لذا پس از ارائه کلیات، در فصل اول پس از پرداختن به مساله شناخت در لغت و اصطلاح، به بررسی شناخت در سه حوزه فلسفه، روان شناسی و قرآن سامان یافته است؛ و در فصل دوم، به بررسی باورهای غیرعقلانی که شامل ده باور غیر منطقی و نه تحریف شناختی که در روان شناسی نقل و تبیین گردیده است، پرداخته شده است؛ و در آخر این فصل(فصل دوم)، مبنای فلسفی نظریه "الیس" و "بک"، با آموزه های دین اسلام، مورد نقد و بررسی قرار گرفته شده است. در فصل سوم که مهمترین بخش این پژوهش می باشد، پس از نقد و بررسی تطبیقی یکایک باورهای غیرعقلانی و تحریف های شناختی از منظر قرآن، به اشتراکات و مفترقات دیدگاه قرآن و روان شناسی پرداخته شده است؛ و در پایان بدین نکته راه یافته که در تطبیق باورهای غیرعقلانی و تحریف های شناختی در دو حوزه فوق، مشترکات بیش از مفترقات است و یافته های بشری، بسیار شبیه داده های وحیانی است؛ و چون علم، اساساً بیان هست ها و نیست هاست، از این رو ارتباط با معنویت در بیان ارزش ها و بایدها و نباید های آن، نقش بسیار موثری در مقابله با باورهای غیرعقلانی و تحریف های شناختی دارد. کلید واژه ها: قرآن، روان شناسی، باورهای غیرعقلانی و تحریف های شناختی.

«ترس» یا «فوبیا» یکی از بیماری های روانی مزمن و مورد اهمیت در علم روان شناسی است که منجر به ایجاد فشارها و اختلالات روانی و عصبی فراوانی در زندگی بشر می شود. از آنجایی که قرآن کتاب راهنما و سعادت زندگی بشر می باشد و به تمام ابعاد شخصیت و احساسات انسان توجه ویژه ای دارد، نظر و نگاهی که به موضوع ترس دارد، مورد اهمیت است. نگاه قرآن به این موضوع بسیار جامع تر و دقیق تر از روان شناسی است. به صورتی که در علم روان شناسی، تنها مفاهیمی از ترس مورد بررسی قرار گرفته است که به جنبه های مادّی وجود انسان اشاره دارد. این در حالی است که قرآن علاوه بر جنبه های مادّی به جنبه های معنوی موضوع ترس و تأثیرات آن در رشد و تعالی انسان پرداخته است. ترس در قرآن به سه نوع ترس طبیعی، ترس مذموم یا منفی و ترس ارزشی و در روان-شناسی به دو نوع ترس طبیعی و ترس مرضی تقسیم می شود. ترس ارزشی که تنها در قرآن به آن پرداخته شده است، عامل رشد و تعالی بشر در بُعد معنوی و مادّی به شمار رفته و آثار دنیوی و اخروی فراوانی برای انسان به همراه دارد. این رساله ضمن بررسی علل و عوامل پیدایش ترس در چهار حوزه وراثتی، جسمانی، اجتماعی و روانی- شخصیتی، به تفصیل، علل و عوامل پیدایش ترس های ارزشی یعنی ترس از خداوند، ترس از قیامت و ترس از عذاب الهی را مورد بررسی قرار داده است. همچنین بر اساس انواع ترس در قرآن و روان شناسی، آثار و نشانگان ترس در چهار حوزه فیزیولوژیکی، رفتاری، روانی و اجتماعی، مورد بررسی و تطبیق قرار گرفته است. علاوه بر این، آثار و نشانه های ترس ارزشی نیز در دو حوزه اخروی و دنیوی به تفصیل بررسی شده است. در فصل پایانی، راه های درمان ترس های مذموم و مرضی از جمله مواجهه درمانی، آرامسازی، معنویت درمانی و ..... در دو حوزه قرآن و روان شناسی مورد بررسی قرار گرفته، همچنین به راه های پیشگیری از ترس مذموم و راه کارهای تقویت ترس ارزشی مانند تقویت ایمان، تقواپیشگی، تزکیه و دوری از پلیدی و طغیان و .... در قرآن پرداخته شده است.

موضوع تحقیق را به «فرشتگان از دیدگه قرآن» اختصاص داده ام این پژوهش دارای پنج فصل می باشد فصل اول ، کلیات تحقیق همچون موضوع و ضرروت تحقیق ، هدف تحقیق ، سوالات تحقیق پیشنه و روش تحقیق و واژه شناسی فرشته در زبان فارسی و ملائکه در زبان عربی از نگاه لغت شناسان را مورد بحث قرار داده ام. فصل دوم ، وجود فرشتگان از نظر ماده گرائی و خدا شناسی و هم چنین در مورد حقیقت فرشتگان که آیا در واقع ما می توانیم حقیقت فرشتگان را بشناسیم ، و این که آیا قرآن در باره حقیقت آنها سخن به میان آورده است یا خیر؟ و دیدگاه های مختلف در باره فرشتگان ،همچون دیدگاه های متکلمین ، فلاسفه و بت پرستان را مطرح کرده ام ونیز حکمت وجود فرشتگان ، زیرا خدای متعال هر چه آفریده است بیهوده و بی حساب و کتاب نیست بلکه هدف خاص دارد لذا ما در این جا حکمت وجود فرشتگان را اجمالا مطرح کردم وهمین طور اوصاف فرشتگان ، مکلف ومختار بودن و در آخر در مورد عصمت آنان بحث کرده ام . فصل سوم : انواع و مراتب فرشتگان را مورد بحث و بررسی قرار دادم در این فصل انواع فرشتگان از دیدگاه های مختلف ، مراتب فرشتگان که آیا فرشتگان نیز مراتب دارند یا همه در یک سطح اند ، تعداد فرشتگان که آیا فرشتگان بیشتر اند یا انسان و مخلوقات دیگر و در آخر انواع فرشتگان را مطرح کرده ام. فصل چهارم ، فرشتگان و مسئله خلافت را مطرح کرده و به بحث و بررسی آن پرداختم از جمله مطرح نمودن اعلام خلقت انسان به فرشتگان و عکس العمل فرشتگان در این مورد و اعلام نظر ملائکه ، سوال ملائکه ، علم فرشتگان و منشاء آن و عدم شایستگی ملائکه برای خلافت و در آخر سجده ملائکه و چگونگی سجده ملائکه به حضرت آدم را مورد بحث و بررسی قرار داده ام. در فصل پنجم: نقش فرشتگان در جهان هستی را از دیدگاه قرآن ، وظیفه فرشتگان در مورد پاسداری وحی و پیام الهی ، رساندن وحی «بدون کم و زیاد» به دست خلیفه خدا برروی زمین ، و در مورد فرشتگان که بر پیامبران نازل شده ، وظیفه فرشتگان نسبت به انسان و در آخر فرشته قابض ارواح بحث و بررسی کرده ام .

مسئله¬ی وفای به عهد هم در زندگی فردی و هم در زندگی اجتماعی تأثیرات فراوانی دارد. خداوند متعال برای رساندن بشر به سعادت و کمال از تمام آن¬ها به پرستش خود و عدم فریب از شیطان تعهد گرفته است و در جای جای قرآن عمل به این تعهدات را به انسان گوشزد کرده است. عهدهایی که خداوند با انسان بسته است به دو صورت عام و خاص است؛ عهدهای عام شامل همه¬ی انسان¬هاست و در همیشه¬ی تاریخ، جریان دارد ولی عهدهای خاص مربوط به گروهی از انسان¬ها و در برهه هایی خاص از زمان اتفاق افتاده است و به نسبت خاص بودن دارای شرایط خاص بوده و عقوبت عدم وفای به عهدها هم در دنیا و هم در آخرت دامن¬گیرشان می¬باشد. از عهدهای مهم الهی عهد الست یا عهد عالم ذر است که خداوند از بندگان بر ربوبیت خویش پیمان گرفته است ولی انسان¬ها به علت وابستگی به امیال دنیوی و غفلت، برخی اجرای مفاد آن را فراموش کرده اند؛ چگونگی گرفتن این عهدها و بیان جزئیات مربوط به آن¬ها، بررسی نظرات مفسران در رابطه با زمان و مکان عهدها و مختار بودن یا نبودن انسان در پذیرش عهدها عوامل غفلت از میثاق فطرت الله و همچنین راه¬های عمل به عهدهای الهی از جمله مباحثی است که وجهه¬ی همت نگارنده در تنظیم این نوشتار قرار گفته است و این نتیجه حاصل شد که مسأله¬ی عهدهای خدا با انسان از دو حالت حقیقی یا ملکوتی خارج نبوده است؛ یعنی عهد در عالم ملکوت یا وحی گرفته شده و انسان¬ها همگی اقرار به بندگی خدا کرده¬اند سپس در عالم ملک به علت پیروی از هوی و هوس¬ها و احساس استغنا و زیباسازی اعمال و فریب شیطان از پیمان غفلت کرده و پیمان را فراموش کرده¬اند.

تفسیر موضوعی استاد جوادی آملی بر مبانی، قواعد و روش خاص و مشخص خود بنا نهاده شده و این تفسیر ارزشمند، به عنوان الگویی مناسب برای نو آموزان عرصه ی تفسیر موضوعی به شمار می رود. رساله ی حاضر که سعی بلیغ خود را در استخراج مبانی، قواعد و روش ایشان در تفسیر موضوعی قرآن صرف نموده، امیدوار است با بررسی همه جانبه ی تفسیر گران سنگ این عالم فرزانه و تقدیم آن به آستان قرآن پژوهان، گامی کوچک در خدمت به پژوهش های قرآنی بردارد.

تفاسیر قرآن کریم نیز در راستای کاربرد واژه وحی در آیات ، آن را مشمول موجودات گوناگونی می دانند ؛ اما عمده کاربرد ها به وحی بر رسولان باز می گردد ، علاوه بر موارد کاربرد وحی ، گفتگوهای بین انبیاء و فرشتگان و یا گفتگوهای مستقیم بین خدا و پیامبران و وحی نوشتاری نیز از مصادیق وحی است . مفسران بر اساس آیات قرآن وحی را از سنخ کلام الهی می دانند که اساس آن" علم " خواهد بود ؛ نه احساس ، افکار ، اندیشه ، خیال و یا اوهام . ماهیت وحی در کلام جدید از سه نظرگاه عمده بحث می شود : دیدگاه گزاره ای که سرشت وحی را صرفاً دریافت حقایق محض می داند ؛ تجربه دینی ، که شالوده ی وحی در آن مواجهه با امر مقدس است و نظریه افعال گفتاری ، که وحی را افعال گفتاری خداوند با پیامبرش معرفی می کند . وحی در نگاه اصحاب تفسیر تحت تأثیر اشارت های کلام الهی ، نسبت به دیدگاه های کلام جدید ، در مراحل گوناگون آن ، از صدور تا ابلاغ ، فراتر ، متقن و کمال یافته است.

چکیده: شخصیت، مجموعه ای از باورها، صفات، حالات و رفتارهای نشات گرفته از معرفت، بینش و نگرش فرد است که بر کلیه امور فردی و اجتماعی انسان تاثیر می گذارد. نگارنده پس از بررسی این تعریف از دیدگاه قرآن، در پی آن است تا از طرفی به بررسی انواع مختلف رشد- اعم از جسمانی، شناختی، اجتماعی و اخلاقی- و بیان افتراقات و اشتراکات آن از منظر قرآن و روانشناسی پرداخته، آن گاه از دیدگاه پزشکی، زیست شناسی و روانشناسی، تیپ های شخصیتی را با تیپ های- سه گانه- قرآنی مومن، منافق و کافر مقایسه نماید؛ نیز، از طرف دیگر معیارهای شخصیت سالم و کامل قرآنی را با الگوهای شخصیتی سالم در مکتب انسانگراها نظیر "انسان بالغ " آلپورت، "انسان با کنش کامل راجرز "، "انسان از خود فرارونده " فرانکل و امثال آن، و معیارهای شخصیتی ناسالم را با موارد 14 گانه اختلالات شخصیتی dsm iv نظیر پارانوئید، اسکیزوئید، نارسیستیک مورد بررسی قرار داده، به بیان نقاط اشتراک، افتراق و بالاخص کاستی های موجود در علم روانشناسی بپردازد. فرآیند این پژوهش آن است که روانشناسان، صرفا "هست ها و نیست ها " را معیار سلامت روان قرار داده اند؛ در حالی که قرآن با در نظر گرفتن مسائل ارزشی مبتنی بر نگرش و جهانبینی فرد "باید ها و نباید ها" را معیاری بر سلامت و یا عوامل موجد بیماری روان معرفی می نماید.

این پایان نامه به بررسیروایات تحریف نمای منقول از معصومین علیهم السلام پرداخته است، که در ضمن آن به بررسی روایات مشتمل بر لفظ تحریف، رولایات الاحرف السبعه و قرائت منقول از ائمّه علیهم السلام از آیات قرآن پرداخته شده است. علاوه بر آن این که به بررسی عامل اصلی تحریف حذف نام مقدس ائمّه علیهم السلام پرداخته که ضمن آن به بیان علت عدم تصریح خداوند در قرآن به نام صریح ایشان علیهم السلام و رابطه آن با عدم تحریف پذیر بودن قرآن پرداخته شده است. و این که ضمن روایتی به صراحت اثبالت شده است که این قرآن همان قرآن نازل شده بر لسان مبارک حضرت ختمی مرتبت صلی الله علیه و آله و سلم می باشد.

این پژوهش، با عنوان «راه کارهای کارآمدسازی آموزه های قرآن برای تعلیم و تربیت قرآنی کودکان» در سه فصل به شرح ذیل، نکات را تدوین و ارایه نموده است. فصل اول این پژوهش، به شناخت واژگان مرتبط با موضوع، مانند تربیت، کودک، اصل و روش و نیز بیان اهمیت و ویژگی های دوران کودکی اختصاص یافته است. در فصل دوم، به مجموعه اصول و روش های تربیتی متناسب با آن ها اشاره شده است و در فصل سوم، ضمن معرفی نهادهای مسئول کارآمدسازی آموزه های قرآنی مشتمل بر خانواده، مدرسه، رسانه ملی، مساجد، دارالقرآن ها و مهدهای قرآنی و... از مسئولیت های هر یک در این حیطه، هم چون جامعیت آموزش، استفاده از روش های هنری، توانمند کردن مربّیان قرآن و... سخن به میان رفته است.