نام پژوهشگر: افروز موسایی
افروز موسایی محسن یزدانیان
استفاده از حشرهکشهای شیمیایی اثرات سوئی را روی محیط زیست و سلامت انسانها بر جای می گذارد. اسانسها و عصارههای گیاهی میتوانند جایگزین های مناسبی برای سموم آفتکش مصنوعی باشند. در این پژوهش، سمیت تنفسی شش فرمولاسیون دارویی ایرانی شامل لاواند (حاوی اسانس های اسطوخودوس و شمعدانی عطری)، لومِکس (حاوی اسانس مرزه)، اورتیدین (حاوی اسانس ریشهی گزنه)، ام.جی. (حاوی اسانس مورد)، میرتِکس (حاوی اسانس مورد) و گالیکس (حاوی اسانسهای گیاه باریجه و اسطوخودوس) روی لاروهای سن اول شبپرهی مدیترانهای آرد، anagasta kuehniella، مورد بررسی قرار گرفت. آزمایشها در دمای 2?26 درجهی سانتیگراد، رطوبت نسبی 10±70 درصد و دوره ی نوری 16 ساعت روشنایی به 8 ساعت تاریکی انجام شدند. دزهای مورد بررسی با توجه به آزمایشهای مقدماتی تعیین دز انتخاب گردیدند. آزمایش ها در چهار تکرار انجام شدند و در هر تکرار از 20 عدد لارو سن اول یک روزه استفاده گردید. داده های به دست آمده با استفاده از زیربرنامه ی probit نرم افزار آماری mstat-c تجزیه ی پروبیت شدند. تمامی فرمولاسیون های دارویی مورد استفاده همانند اسانس های گیاهی مشابه خود دارای خاصیت حشره کشی تنفسی بودند. مقادیر lc50 به دست آمده برای فرمولاسیونهای ام.جی.، لومِکس، لاواند، گالیکس، میرتِکس و اورتیدین به ترتیب عبارت بودند از 49/33، 33/68، 74/84، 81/88، 18/91 و 06/164 میکرولیتر بر لیتر هوا که نشان میدهد بیشترین و کمترین سمیت تنفسی به ترتیب به فرمولاسیونهای ام.جی. و اورتیدین مربوط میباشند. با توجه به متفاوت بودن شیب های خطوط دز- اثر، ترتیب مقادیر lc90 برآورد شده با ترتیب ذکر شده در مورد lc50 متفاوت بود به طوری که مثلا لومکس با lc90 معادل 28/132 میکرولیتر بر لیتر هوا از ام.جی. با مقدار برابر با 71/248 میکرولیتر بر لیتر هوا سمیت تنفسی بیش تری را نشان داد. نتایج بررسی حاضر، پتانسیل احتمالی استفاده از این فرمولاسیون های دارویی را برای کنترل آفات انباری در آینده نشان می دهند.