پژوهش حاضر در پاسخ به این سوال است که «حج به عنوان یک فریضه عبادی – سیاسی چه نقشی می تواند در روابط بین کشورهای اسلامی ایفا کند؟»؛ فرضیه تحقیق بر این باور است که مراسم حج می تواند نقشی تعیین کننده در گسترش روابط فرهنگی، سیاسی و اقتصادی بین کشورهای اسلامی داشته باشد. توضیح این که اسلام به عنوان یک دین جهان شمول رویکرد خاصی نسبت به ماهیت روابط انسان ها در سطح بین المللی دارد، در همین راستا علاوه بر تبیین اصول و مبانی، ابزارهای مناسب برای تحقق برنامه ها را نیز تشریع کرده است. یکی از راهکارهای کارآمد برای این منظور، آئین شگرف و پررمز و راز حج است که در این تحقیق مورد پژوهش قرار گرفته است. در فصل اول به بیان کلیات پرداخته شده است و برای ساختارسازی و کارآمدی موضوع، در فصل دوم مباحث تئوریک در خصوص روابط بین الملل فرهنگی و زمینه هایی که این نوع از روابط برای بهبود و گسترش سطح تعاملات بین کشورها ایجاد می کند، به عنوان مبانی نظری بحث بیان گردید. در فصل چهارم به بررسی ابعاد و ظرفیت های حج در سه حوزه فرهنگی، سیاسی و اقتصادی، براساس آیات و روایات پرداخته شده است و آثار و ظرفیت های این فریضه بزرگ، از این سه زاویه مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته که حاصل آن حکایت از جایگاه ویژه حج نزد شریعت اسلام و نیز آثار وضعی و عملی آن در زندگی مسلمانان سراسر جهان اسلام دارد. در واقع نشان داده که حج علاوه بر آنکه کانون معارف الهی است با داشتن ابعاد سیاسی، فرهنگی و اقتصادی تمرین یک زندگی اجتماعی با تنوع نژادی، فرهنگی، فکری و اعتقادی است که این سلوک جمعی و هدفمند الگویی برای همزیستی مسالمت آمیز توام با امنیت و عدالت اجتماعی در تمام مراحل و شئون زندگی است. همچنین در ادامه به بررسی وضعیت موجود کشورهای اسلامی در بهره گیری از این همایش و کنگره جهانی اختصاص یافته و موانع بهره گیری حداکثری از این فرصت استثنایی نیز بیان شده است.