نام پژوهشگر: ذبیح اله نعیمیان
ذبیح اله نعیمیان محمدعلی فتح اللهی
الف. وجوه اشتراک دو الگوی خلافت و تئوکراسی 1. خاستگاه غیر دینی و عرفی: به رغم ارائه برخی تفاسیر دینی یا شبه دینی، دو الگوی خلافت و تئوکراسی برآمده از خاستگاه دینی نبوده اند و تلاش های عملی و نظری برای پشتیبانی از این دو الگو، تراز آنها را حدّاکثر در حدّ دو الگوی شبه دینی و متکی بر انحایی از تلقی های عرفی گرایانه از دین تعریف کرده است. 2. تاریخ مندی فرایند تکوین و تعریف الگو: زمینه های تاریخی، سوگیری و نحوه بروز و ظهور این دو را دستخوش تأثیرات مهمی کرده اند. چنان که، مناسبات خلفا و پاپ ها با دیگر قدرت ها در تعریف مناسبات مزبور موثر بوده و کارکردهای سیاسی و اجتماعی آنها را به صورت تاریخ مند تعریف کرده اند. اقتدار و فرجام هر دو در همین فرایند تاریخی رقم خورده اند. ب. وجوه افتراق دو الگوی خلافت و تئوکراسی 1. تفاوت در «جهت گیری سیر فرایندی» 2. تفاوت در «سازوکار دست یابی به قدرت» 3. تفاوت در «قلمرو و دایره اقتدار» 4. تفاوت در «مناسبات قدرت میان عالمان و زمام داران سیاسی» 5. تفاوت در «فرجام و امکان بازآفرینی»