نام پژوهشگر: تکتم سجادی
تکتم سجادی عذرا صبورا
جنس cyclamen l. با نام نگونسار از خانواده primulaceae دارای بیش از 20 گونه است. در ایران تنها گونهc. coum miller در نواحی شمالی کشور می روید. برخی گونه های این جنس در طب سنتی مورد استفاده بوده و هستند. از ویژگی های این جنس وجود ترکیبات ساپونینی بویژه در بخش توبر (tuber) است. در این پژوهش، گونه وحشی c. coum از ارتفاعات جنگلی ناهار خوران جمع آوری، و گونه زینتی c. persicum از تهران خریداری شد. محتوای ترکیبات ساپونینی، فنلی و فلاونوئیدی توبر گونه وحشی سیکلامن پس از عصاره گیری با استفاده از چهار روش مختلف و با کاربرد هفت سیستم حلالی سنجش شد. فعالیت آنتی اکسیدانی آنها نیز به دو روش بتاکاروتن ـ لینولئیک اسید و frap اندازه گیری شد. محتوای ترکیبات ذکر شده و همچنین محتوای تانن و فعالیت آنتی اکسیدانی اندام های مختلف دو گونه نیز مقایسه شد. میزان تغییر محتوای ترکیبات ثانویه مذکور و خاصیت آنتی اکسیدانی آنها در توبر c. coum با گذشت زمان بررسی گردید. نتایج مشخص کرد که فعالیت آنتی اکسیدانی و میانگین محتوای مواد شیمیایی فوق بسته به نوع حلال و روش استخراج مورد استفاده تفاوت معنی داری را نشان داد. توزیع ترکیبات ساپونینی روی صفحات کروماتوگرافی لایه نازک، تاثیر روش و نوع حلال بکار رفته در استخراج و نیز تفاوتهای درون و بین گونه ای را بخوبی آشکار کرد. هم چنین در این مطالعه تلاش هایی جهت خالص سازی اجزای ساپونینی با کمک کروماتوگرافی ستونی انجام شد. در بخش دیگر پژوهش، اثر ضد میکروبی عصاره های گلیکوزیدی و آگلیکونی توبر c. coum حاصل از روش سوکسله بر روی تعدادی از باکتری ها و مخمرها به روش رقت در آبگوشت و انتشار در آگار تعیین گردید. این عصاره ها اثرات مهاری قوی بر گونه های کاندیدا و اثرات ضعیف بر باکتری ها داشتند. کلمات کلیدی: cyclamen l.، ساپونین، کروماتوگرافی لایه نازک، کروماتوگرافی ستونی، آنتی اکسیدان، اثر ضد میکروبی