بررسی تحلیلی نقش و کارکرد نظام سیاسی اسلام در مراحل اولیه تاریخ آن از اهمیت بسیاری برخوردار است. خاصه اگر با نگاه به عملکرد بحث برانگیز یکی از مدیران برجسته نهاد خلافت باشد. دومین جایگزین پیامبر اسلام(ص) بر مسند خلافت، عمر بن خطاب (13-21 ق) بود. کسی که دوران زمامداریش ، از ویژگی خاصی برخوردار بود. از یک سو به خاطر گسترش فتوحات نظامی، تاسیس نهاد اداری، تحکیم پایه های خلافت و تثبیت ارزش های دینی، دوره خلافت عمر را عصر درخشان نظام سیاسی و اجتماعی اسلام تصویر نموده است و باعث تحسین این خلیفه در بین قاطبه مسلمانان شده است و از سوی دیگر به خاطر چالش با اقلیت شیعه، سختگیری و خودکامگی حاکمیت و پاره ای مسائل دیگر ، سبب انتقادهائی از روش و رویه خلیفه دوم شده است. لذا موضوع نقد سیاست داخلی و خارجی عمر بن خطاب که باید با بررسی ابعاد شخصیت و کارنامه سیاسی او شکل منطقی به خود گیرد.، کاری دشوار و در عین حال ، ارزنده و لازم می باشد. هدف این مطالعه ، نقد و بررسی سیاست دومین خلیفه اسلام یعنی عمر بن خطاب و درک چگونگی انجام اقدامات وی در زمینه های سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی و مذهبی می باشد که ضمن آن روند تحولات مهم تاریخ صدر اسلام و اختلاف نظرهای شیعه و سنی نیز مورد تامل قرار می گیرد. در حقیقت، آرمان پژوهش حاضر ، تولید علم و ارائه فرضیات علمی و مستند اما بی طرفانه است که با استفاده از شیوه تحقیقات نظری و مطالعات کتابخانه ائی شکل گرفته است. نتیجه پژوهش ، نشان می دهد که عمر بن خطاب برای گسترش آئین دینی و نظام سیاسی اسلام ، تلاش های بسیاری را صورت داد که متفاوت از سیاست پیامبر و خلیفه اول به نظر می رسد ، اما در حقیقت، به تحکیم نهاد خلافت و استمرار جانشینی طیف خاصی از پیروان پیامبر کمک نمود. در این راستا ، حتی قتل عمر نیز بر روند نظام سیاسی خلافت در دوره های بعد اثرگذار بوده است. کلید واژگان : عمربن خطاب ، خلفای راشدین، شیوه حکومتداری ، سیاست داخلی و خارجی ، سده اول هجری