مقدمه و هدف به دنبال ابتلا به نارسایی مزمن کلیوی تغییراتی در برخی از اجزای خونی رخ میدهد. بیماران دچار نارسایی کلیوی که تحت درمان های همودیالیز و دیالیز صفاقی قرار میگیرند، از مشکلات دهانی که مرتبط با تغییرات اجزای خونی آنها میباشد، رنج میبرند. هدف از این مطالعه مقایسه یافته های دهانی بیماران همودیالیزی و دیالیز صفاقی مراجعه کننده به بیمارستان فوق تخصصی دکتر شیخ مشهد با افراد سالم و تعیین ارتباط یافته های دهانی با پاسخ تستهای آزمایشگاهی بر اساس مدت زمان درمان این بیماران میباشد. روش کار و مواد در این مطالعه که از نوع توصیفی-تحلیلی مقطعی میباشد 25 بیمار همودیالیزی، 30 بیمار دیالیز صفاقی و 26 فرد سالم شرکت داشتند. شاخصهای (decayed missed filled teeth)dmft،(decayed missed filled teeth) dmft، (debris index) di،(calculus index) ci،(oral hygiene index simplified)ohis، (pelaque index) pi،(gingival index) gi و وجود نقایص مینایی و همچنین تستهای آزمایشگاهی هموگلبین، اوره، کراتینین، کلسیم، سدیم، فسفر، پتاسیم و آلکالین فسفاتاز در این سه گروه بررسی و ثبت گردید. اثر مدت زمان درمان نیز بر روی همه یافته های دهانی و پاسخ تستهای آزمایشگاهی در هر گروه به صورت مجزا بررسی گردید. نهایتا در گروههای تحت مطالعه ارتباط پاسخ تستهای آزمایشگاهی با یافته های دهانی مورد مطالعه قرار گرفت. جهت ارزیابیهای آماری از نرم افزار spss (5/11 version) استفاده شد. همچنین از آنالیزهای anova، tukey، test fisher’s-exact، kruskal-walis، t-test و آزمون ضریب همبستگی پیرسن استفاده گردید و p<0/05 معنی دار در نظر گرفته شد. یافته ها نتایج نشان داد dmft(p=0/005)، di(p=0/032)، ci(p=0/005)، ohis(p=0/002)، pi(p<0/001) و gi(p=0/049) از شاخص های دهانی و پاسخ تستهای آزمایشگاهی به جز ca و alp در میان سه گروه تفاوت معنی داری دارند. di در سه مدت زمان درمان در افراد دیالیزی تفاوت معنی داری را نشان داد (p=0/026). در گروه همودیالیز در میان سه مدت زمان درمان فقط gi تفاوت معنی داری را نشان داد (p=0/039). در گروه همودیالیز di با ca همبستگی مثبت و معنی داری را نشان داد(r=0/45,p=0/02). در گروه دیالیز صفاقی dmft با اوره(r=0/67,p=0/002)، کراتینین(r=0/53,p=0/02)، آلکالین فسفاتاز(r=0/57,p=0/01) و پتاسیم(r=0/66,p=0/03) ارتباط معنی داری داشت. همچنین ci با na (r=-0/49,p=0/03)؛ ohis با na(r=-0/46,p=0/047) و k(r=0/47,p=0/04) و نیز pi با cr (r=0/51,p=0/004) ارتباط معنی داری را نشان داد. در گروه سالم فقط میان pi و هموگلبین ارتباط معنی داری دیده شد (r=0/61,p=0/001). نتیجه گیری وضعیت نامناسب در اکثر یافته های دهانی در بیماران دیالیزی خصوصا همودیالیز لزوم ملاحظات درمانی مناسب و ارتقا سطح بهداشت دهانی این گونه افراد را نمایان تر ساخته است. همچنین ارتباط برخی از ترکیبات بیوشیمیایی خونی با یافته های دهانی در بیماران دیالیزی به دندانپزشکان کمک می کند تا در صورت مشاهده شباهت شرایط دهانی افراد معاینه شده با شرایط دهانی بیماران دیالیزی، تستهای آزمایشگاهی خونی مرتبط با کلیه را برای آنها تجویز نمایند. ازطرفی ارتباط ترکیبات بیوشیمیایی خونی با وضعیت دهانی در این بیماران به پزشک درمانگر هشدار میدهد که جهت ارتقای سلامت دهان بیمار، با انجام اقدامات درمانی مناسب و بهبود روشهای تغذیه ای، وضعیت ترکیبات بیوشیمیایی خونی را متعادل تر از قبل کنترل نماید واژگان کلیدی همودیالیز، دیالیز صفاقی، یافته های دهانی، تستهای آزمایشگاهی، مدت زمان درمان دیالیز