نام پژوهشگر: سمانه احترام
سمانه احترام صمد سامانیان
چکیده گنبد مصلی عتیق یزد از جمله بناهای شهر یزد است که دارای تزیینات ارزشمند نقاشی می باشد. این بنا از نظر شیوه ی معماری شباهت زیادی با اکثر بناهای تیموری در آسیای مرکزی و نیز برخی بناهای قرن نهم در خراسان دارد. بررسی و مقایسه ی ویژگی های خاص معماری و تزیینات این بنا با دیگر بناهای تیموری باعث قرار گرفتن بنای گنبد مصلی عتیق در بین آثار این دوره در یزد شده است. این بنای منسوب به عصر تیموری اگرچه دارای ویژگی های خاص نسبت به سایر بناهای هم دوره خود در شهر یزد می باشد، لیکن به همان اندازه نیز گمنام تر از آثار یاد شده است. بدین صورت که تزیینات بنا در معرض عوامل آسیب رسان متعددی قرار گرفته و تا به حال هیچ گونه اقدام مرمتی جهت حفظ تزیینات نقاشی این بنا نشده است. هدف اصلی این پژوهش به منظور انجام عملیات حفاظت و مرمت تزیینات بنا در مراحل بعدی، بررسی فنی و شناخت آسیب های موجود در تزیینات بنا می باشد. اطلاعات بدست آمده در این پایان نامه بر اساس مطالعات کتابخانه ای، میدانی، مستند نگاری، مطالعات تطبیقی، آزمایشگاهی، آنالیز دستگاهی و روش توصیفی- تحلیلی حاصل شد و سپس آسیب های موجود در بنا و تزیینات، مورد بررسی قرا می گیرد. در این پایان نامه به منظور شناسایی رنگ ها و آنالیز نمونه های رنگی از روش آزمایشگاهی شیمی تر، آنالیز دستگاهی sem-eds ، xrf و raman و همچنین میکروسکوپ پلاریزان استفاده شده و همچنین تعیین ضخامت ورق طلا و مشاهده ی ساختار میکروسکوپی لایه ها با روش sem انجام می گردد. نتایج حاصل از آزمایشات و بررسی های انجام شده، نشان می دهد در تزیینات نقاشی گنبد مصلی عتیق ابتدا لایه ای از رنگ سفید (huntite)، بر روی گچ بستر به منظور لایه ی تدارکاتی اجرا شده و پس از ترسیم طرح اولیه به ترتیب بست طلا، ورق طلا، رنگ های آبی و سبز اجرا گردیده است. رنگ های به کار رفته در تزیینات، آبی اسمالت، سبز مس (آتاکامیت)، سیاه کربن و سفید هونتیت تشخیص داده شد.