مطالعه حاضر با هدف بررسی کیفیت بیهوشی و زمان هوشیابی در بیهوشی ایجاد شده با داروهای ایزوفلوران و پروپوفول در کبوتر انجام شده است. تعداد 20کبوتر نر و ماده از یک نژاد مشابه (کبوتر خانگی columba livia domestica) در دو گروه ده تایی ایزوفلوران و پروپوفول، بیهوش شدند. گروه اول گروه ایزوفلوران: بدون پیش بیهوشی، پرنده با استفاده از ماسک به دستگاه بیهوشی متصل گردید و با استفاده از ایزوفلوران 5% القای بیهوشی صورت گرفت. سپس در داخل نای لوله نایی فاقد کاف قرار داده و برای ادامه بیهوشی به مدت 30دقیقه حیوان از ایزوفلوران (بین 3- 2%) استفاده شد. گروه دوم گروه پروپوفول: بدون پیش بیهوشی، پروپوفول 10% به میزان 14 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن توسط آنژیوکت زرد رنگ (شماره 24) که در ورید زیر بال قرار داده شد، به صورت وریدی و آهسته تزریق گردید تا القای بیهوشی صورت گیرد. سپس در داخل نای لوله نایی فاقد کاف قرار داده شد و به اکسیژن کمکی متصل گردید. برای ادامه بیهوشی در طول 30دقیقه از پروپوفول به میزان 33/1میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در هر دقیقه به صورت انفوزیون با پمپ مخصوص(syring pump jsm sp-510) استفاده شد. دمای بدن(کلوآکی) ، تعداد ضربان قلب در دقیقه، تعداد تنفس در دقیقه و میزان اشباع نسبی اکسیژن هموگلوبین شریانی (spo2) در هر دو رژیم بیهوشی قبل از القا بیهوشی و در دقایق 1، 3، 5، 10، 15، 20، 25، 30 بعد از القا و همچنین در پایان دوره هوشیابی ثبت گردید. جهت مقایسه 2 گروه از نظر پارامترهای مورد بررسی در طول زمان مطالعه از تست آماری independent samples t-test و نیز برای بررسی تغییرات این پارامترها بین زمان های مختلف اندازه گیری در هر گروه، از تست آماری repeated measure anovaاستفاده شد و مقادیر p<0.05 معنی دار تلقی گردید. در مطالعه حاضر به دنبال مقایسه دو گروه از کبوتران بیهوش شده با پروپوفول و ایزوفلوران نشان داده شد که کبوتران بیهوش شده با ایزوفلوران بیهوشی آرام و سریعی داشتند اما در کبوتران بیهوش شده با پروپوفول القا بیهوشی نامنظم بود و برای همه کبوتران یکسان نبود. بنابراین میتوان اینگونه بیان نمود که پروپوفول برای کبوتران دارای پنجره امن کوچکی است و با اندکی تغییر در مقدار دارو القا کننده یا نگهدارنده بیهوشی، مشکلات تنفسی و قلبی بروز می کند. لذا شدیدا توصیه می شود برای کاهش اثرات سو ناشی از پروپوفول، وضعیت کبوترها کاملا نظارت شود و همچنین تنفس حمایتی طی بیهوشی داشته باشند. اما در مجموع ایزوفلوران برای بیهوشی کبوتران گزینه مناسب تری است.