علمای مسلمان در مسأله کنترل جمعیت و تنظیم خانواده دو دیدگاه دارند: گروهی با استناد به ادله و نصوص شرعی اثبات کرده اند که تکثیر نسل در نزد شارع مقدس مطلوب است. و اتخاذ سیاست تنظیم خانواده را به معنای شک در رازقیت الهی، و توطئه غرب برای کاهش نسل مسلمین تلقی می کنند. این گروه مخالفان کنترل جمعیت نامیده می شوند. در مقابل، موافقان ادله مخالفان کنترل جمعیت و تنظیم خانواده را ناتمام دانسته و این مسأله را از جمله مسائل مستحدثه فقهی می دانند که در تاریخ اسلام سابقه نداشته و حکم جواز یا عدم جواز آن مبتنی بر نظر کارشناسان اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است. در صورتی که از نظر کارشناسان رشد جمعیت مشکلات عدیده ای از جمله کافی نبودن منابع کشاورزی، فقر، بیکاری و ... به همراه آورد، تنظیم خانواده ضروری است. از این منظر روش های پیشگیری از بارداری از جمله: عزل، کاندوم، قرص و ... و عقیم سازی امکان توجیه فقهی می یابند. یعنی پس از اثبات جوازکنترل جمعیت و تنظیم خانواده می توان مشروعیت استفاده از این روش ها را اثبات کرد. تنها روشی که در متون فقهی بیان شده، روش عزل بوده و روایات متعددی از پیامبر و ائمه درباره جواز و عدم جواز آن نقل شده است. مشهور فقها با استناد به ادله جواز، عزل زن آزاده حتی بدون اذن، و اشتراط حین عقد با وی را محکوم به جواز می دانند. از میان علمای شیعی شیخ مفید و شیخ طوسی، قایل به حرمت عزل چنین زنی هستند. در فقه اهل سنت نظریه های حرمت، اباحه و کراهت عزل مطرح شده است. اشکالات فقهی مترتب بر برخی از این روش ها عبارت اند از: اضرار به نفس، لمس و نگاه حرام، تنافی با حقوق زوجین. از نظر مشهور فقها در صورت وجود هر یک از اشکالات فوق، استفاده از این روش ها حرام است. در حالی که غیرمشهور، وجود اهداف و اغراض عقلایی مانند عدم توانایی خانواده برای تأمین مخارج فرزندان، به خطر افتادن جان مادر و ... را برای سقوط حرمت کافی می دانند.